ԱՐՁԱԿ

 Կարելի՞ է իմաստ գտնել սովորական երեւոյթներու ետին։ Այո, կարելի է։ Յակոբ Օշական մահացաւ 1948ի փետրուար 10ին, ես լոյս աշխարհ պիտի մտնէի Մարտ 10ին։ Այդ մէկ ամիսը ինչե՜ր խօսեցանք։ (Յուսամ բաղդատական չէք ըներ հսկային եւ իմ միջեւ)։ Ճշդուած օրը Եհովան մօտեցաւ ողջերթի։ «Ի՛նչ կ՚ուզես որ տամ», ըսաւ, «նկատեցի որո՛ւն հետ խօսեցար... Կարդալ աւելին

> Ժամ առաջին
ՀՈՍ չեմ եկած երբեք։ Քիչ մը ճնշող է ներսի մթնոլորտը։ Մութ է եւ կարծես ներկաները հրոսակներու խումբ մըն են։ Կ՚երեւի ես ալ տարօրինակ կը թուիմ իրենց, իմ մաքուր ճինզովս եւ ճերմակ վերարկուովս։ Կաշիէ ժաքէթներով, շղթաներով եւ թաթուներով այրեր ու կիներ կը դառնան եւ ինծի կը նային։ Ջուրէն դուրս ինկած ձկնիկ եմ հոս, որ... Կարդալ աւելին

Գրիգոր Պըլտեանի «Գիշերադարձ» շարքի հատորներու երկայնքին կ՚երեւին Լիբանանի ու յատկապէս Պէյրութի 50-ականներու եւ 60-ականներու փողոցները իրենց «լուսանկարչական» մանրամասնութիւններով։ Հետեւեալ տողերը առնուած են «երկուք» հատորէն լոյս տեսած Կլէնտէյլ, Ապրիլ հրատարակչատան մօտ, 2006-ին։ Կարդալ աւելին

Կապիկի
        թաթը
             պատշգամբի արանքով: Թաթը կրակում է: Նախագահը չի ընկնում: Մահն ինքն իր կատակի ճանապարհին շեղում է նրա ճակատին ուղղուած մուրապայի հատիկներով կապիկի թաթը, որ նետում ես հիւրասենեակի կենտրոնում քնած կատուի ձագերի առջեւ: Նրանք կիսախուփ աչքերով թրթռացնում են... Կարդալ աւելին

Տարիներու ընթացքին վարժուեր ես ամեն ինչ հարցադրելու, խնդրականացնելու՝ յատկապէս որոշ ուսումնառութենէ ետք։ Ազգ հասկացողութիւնը սակայն երկար ատեն յամառօրէն մնացեր էր խնդրականացնող ակնոցիդ ա՛յս կողմը։ Իսկապէս, դժուար է տարբաղադրել այն, որ մարդ փոքր տարիքէն կը դաւանի ըլլալ, զգալ, աւելի ճիշդը այն որուն կը հաւատայ, նոյնիսկ կը կարծէ գիտնալ որ է՛... Կարդալ աւելին

ՍՈՎԵՏԱԿԱՆ անցեալը ամէն անգամ գովելուց դաւաճանութեան զգացողութիւնը բարձրանում է կոկորդս, դաւաճանում եմ խեղճ տատիկիս՝ Վարդանոյշին, խեղճ պապիկիս Վահանին, մամայիս՝ Բիւրակնին, Սովետը նրան որբ դարձրեց, 6 ամսական էր, երբ հօրը տարան, 10 տարեկան, երբ գալիս մօրը տնից տանում են.
«Նոյեմբե՞րն էր, թէ՞ դեկտեմբերը: Ես սովորաբար խորն էի քնում, բայց ինչ-որ բան ինձ ստիպեց արթնանալ Կարդալ աւելին

...Այս գիշեր, հաշուեյարդարի ենթարկեցինք մէկը, որ աւելի քան հինգ տարիէ ի վեր, կը զբաղէր ուշադրութեան անարժան բաներով: Ատիկա ծնունդով կը պատկանէր մարդոց այն դասակարգին, որ անգութ հեգնութեամբ մը «մտաւորական» կը կոչեն: Ան գձուձ էր ու վատ: Կը սիրէր գէշ հաճոյքներն ու սատիկ ուրախութիւնները: Կուսակից էր ձրի արարքներու Կարդալ աւելին

Առաջին կուրսի աղջիկները հիասթափ էին ու յուսախաբ։ Ինչքան էլ որ գիտէին, որ իրենց ֆակուլտետ տղաներ շատ քիչ են դիմում, մէկ է, իւրաքանչիւրը հոգու խորքում իրեն մի տեսակ զրկուած էր զգում։ Գիտէին նաեւ, որ համալսարանի միւս տղայաշատ ֆակերի ուսանողներն իրենց շէնքն անուանում են «հարսնացուների մասնաշէնք», բայց եւ այնպէս իւրաքանչիւրն էլ սրտի, հոգու, մտքի... Կարդալ աւելին

Ընկերներուս, որոնց ձայնն ու թախիծը իմ հետ է միշտ։
Լրագրութեան եւ բանաստեղծութեան միջեւ
Լրագրութեան մէջ գիծ մը կը կայ, որ կը տանի բառի անմահութեան։ Մենք լրագրողներս յաճախ բառերը հաշուելով կը գրենք, նիւթը պատկերացնելով, կէտերը նշելով ու մեր մտքին Կարդալ աւելին

Նայեցաւ նախ Ալիսին, այդ ծանօթ, նոյնիսկ մտերիմ կերպարանքին, որուն շուրջ աչքերը ու երեւակայութիւնը դարձեր էին մանկութենէն ի վեր, փորձելով գոհացնել անքուն հետաքրքրութիւն մը անոր ու հօր մասին։ Թէ ի՞նչ էր փնտռածը, պահանջածը, ինչո՞ւ կը նախանձէր երբ հայրը զայն ծունկերուն վրայ նստեցուցած հրաշալի, անվերջանալի, անկարելի պատմութիւններ կը պատմէր, ու յետոյ... Կարդալ աւելին

 Ոչի՛նչ կայ պատմելիք։
Շեղ ու սեպ սարաւանդ մը բոյսերու, վայրի տունկերու, գաճաճ ծառերու, որ հետզհետէ լեռը կը նուաճեն մինչեւ կատար եւ հեռակէտը առկայծ իմաստին։ Մշուշի ծուէն՝ որ կը փայլատակէ անտես ճառագայթէ մը բռնկած. իսկ ես կը գտնուիմ ստուերին մէջ, անոր տակ , փորուածքի մը փարած։ Կը փորեմ հողը փոփոխուող արագութեամբ ամպերու։ Կարդալ աւելին

   ...Այս այն ժամն է, երբ ես նստած կ՚ըլլամ ու կը տխրիմ։ Մինչ հօրեղբայրս դէմը կ՚առնէ իր աղուէսը ու կը խօսի։ Ինծի՛ նայէ, պիտի ըսէ. ես քու գիտսած հայերէդ չեմ։ Պիտի զարնէ փաղաքշանքով աղուէսին դունչին ու քահ-քահը պայթեցնէ։ Մինչդեռ աղուէսը չ՚աւրեր ինքզինք։ Կը նայի աջ ու կը լռէ՝ միշտ քիթին տակ պահելով իր անուղղայ քմծիծաղը։ Վերջ տուր, հօրեղբա՛յր, կ'ըսեմ, հիմա սիրտս տեղը չէ. գիտե՞ս որքան... Կարդալ աւելին

Ինձանից է սկսւում այս քարը. իսկ այս ծաղի՞կը, այս փուշը, այս երկինքը, այս օձը, այս… Իսկ ե՞ս ինչից եմ սկսւում։
Մուհամէդը եկաւ՝ բարեւ Սուրէն։ Սուրէնը էլի Սուրէնն էր։ Մուհամէդն ասաց՝ լաւ ցուլեր ունես, մէկը կը տա՞ս, տանեմ՝ մորթեմ։ Սուրէնը նայեց առանց կասկածի՝ քեզ փէշքէշ, որն ուզում ես։ Մուհամէդը մտաւ գոմ... Կարդալ աւելին

Ամէն ինչ փորձած էի արդէն… կենալէն զատ։
Ււրաքանչիւր շունչիս հետ, կը մօտենայի մահուան լոյսին։ Ուրեմն, դադրեցայ շնչելէ, որպէսզի հեռանամ մահէն։ Աչքս ալ գոցեցի, որպէսզի չկուրնամ անոր լոյսէն։ Ի վերջոյ ամէն լոյս նոյն նպատակով պիտի չայցելէ, ինչպէս այդ խումբ մը մարդոց, որոնց շունչը նման է մահուան շունչին։
Կարծես ամենէն առաջին անցքը դէպի մարմինս եղած ըլլար այն ասեղը որ կը դադրեցնէր մարդը... Կարդալ աւելին

 Լերան կողն ի վեր։ Սեպ։
     Կը բարձրանամ։ Գոնէ ատոր զգայութիւնն է։ Բուներուն միջեւ՝ լոյսի, ստուերի խաւեր, որոնք կը բծաւորեն միջոցը, կը շերտեն։ Ուղղահայեաց ալիքաւորում գիծերու։ Խաժ, խորունկ, հովասուն թափանցկութիւն մը։ Թերեւս նաեւ նոր փարատած մշուշի ծուէններ՝ որոնք կը կախուին ճիւղերէն, կը քայքայուին հետզհետէ։ Հով։ Շունչ։ Փայլեր կը կտրտեն կատարները. Կարդալ աւելին

Ազատութեան յորձանքին հետ «Ազատամարտ»ը հայկական լեռներէն փոխադրուեցաւ Պոլիս։     Սահմանադրութեան շրջանը, որ անակնկալ երեւոյթ մը եղաւ 1908 յուլիսին, սուլթանական երեսուն տարիներու բռնակալութեան օրերէն ետքը, գետնատարած եւ ստրկացած ժողովուրդը ոտքի կը հանէր ազատութեան խանդավառութեամբ: Ոչ մէկ տեղ թերեւս Կարդալ աւելին

Նախ զգաց շամփուի՝ անիսոն յիշեցնող միջինարեւելեան բոյր մը, եւ ապա անդրադարձաւ, աչքերը բանալով, որ պատուհանէն թափանցող լոյսը կը տարբերէր անձնակազմի գործածած պանդոկին սենեակի լոյսէն։ Առաւօտեան արեւը կը կաթկթէր բարակ գիծով առաստաղէն դէպի գետին, ուր վարագոյրները, հակառակ իրենց փարթամութեան, չէին հասներ ծածկելու կարպետը։ Աչքերը թարթեց, ո՛չ թէ... Կարդալ աւելին

Հալէպի հի՛ն, նեղլիկ փողոցներով թափառելիս ակամայից դառնում ես հինաւուրց զարմանահրաշ քաղաքի մի մասնիկը: Դարերի ոտնահետքերից մաշուած սալաքարեր…փութկոտ քայլերով այստեղով անցել են վանականներ, աղօթատեղի շտապող հաւատացեալներ, վաճառականներ, վաշխառուներ, գանձագողեր արհեստաւորներ, , պարզ ու շիտակ ուխտաւորներ…
Նեղլիկ փողոցը արահետի է նման, Կարդալ աւելին

Այս տողերը կը գրեմ, քառասնամեակ մը ետք այն օրէն, երբ մեր գրասենեակին մէջ յայտնուեցաւ Իզապէլը։ Ան ներս մտաւ ցնցիչ հրաշքի մը պէս եւ ամենէն սխալ վայրկեանին։ Կ՚աշխատէինք շինարարական մեծ ծրագրի մը վրայ, որ պիտի «յեղափոխէր Հիւսիսային Ափրիկէի երկիրներէն մէկուն կեանքը» եւ որուն ծրագրաւորման բարդ մեքենան զետեղուած էր հոս՝ Ամերիկայի... Կարդալ աւելին