ՅՈՎՆԱՆ ՄԵԾԱՏՈՒՆ
ԹԱՏՐԵՐԳՈՒԹԻՒՆ ՉՈՐՍ ԱՐԱՐՈՎ

Գործող անձինք

ՅՈՎՆԱՆ – մեծահարուստ հայ
ՆԱԶԷ – Յովնանի կինը
ՄԱՐԷ – Յովնանի մայրը
ԽՈՐԷՆ – Յովնանի որդին
ՆՈՒՆՈՒՖԱՐ – Յովնանի հարսը
ՀԵՐԻՔ – Յովնանի աղջիկը
ՀԱՅԿ – Յովնանի թոռը
ՍԱՀԱԿ – Նունուֆարի հայրը
ՀԱՍԱՆ ՊԷՅ – թուրք բարձրաստիճան զինուորական
ԹԱԼԱԼ – մունետիկ
ՎԱԼԻ ՓԱՇԱ – թուրք բարձրաստիճան պաշտօնեայ
ՖԱՅԻԿ – թուրք զինուորական պաշտօնեայ
ԱԲՐՕ – Խորէնի հարսանիքի հիւրերից, ընչազուրկ հայ
ԶԱՐԴԱՐ – Խորէնի եւ Նունուֆարի հարսանիքի քաւորը
ԵՂՕ – Խորէնի հարսանիքի հիւրերից
ՋՆԴՕ – Խորէնի հարսանիքի հիւրերից
ՉԱՒՈՒՇ – Հասան պէյի ծառան
Ա. ԶԱՊԹԻԷՀ – թուրք ոստիկան
Բ. ԶԱՊԹԻԷՀ – թուրք ոստիկան
ՀԻՒՐԵՐ
ԾԱՌԱՅ ԵՐԷՑ
ՀԻՒԱՆԴ ԿԻՆ
ՊԱՇՏՕՆԵԱՅ
ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐ

Ա. արար

     Յովնան Մե­ծա­տու­նի սե­նե­ա­կը` փոք­րա­սի­ա­կան ճա­շա­կով զար­դա­րուած: Դի­մա­ցի եւ ձախ պա­տե­րի տակ սա­քու­ներ են` մին­տար­նե­րով եւ մու­թա­քա­նե­րով: Պա­տե­րին ու յա­տա­կին գոր­գեր ու կար­պետ­ներ են, դի­մա­ցի եւ ձախ պա­տե­րին` մի-մի եր­կա­թա­վան­դակ պա­տու­հան` գոյնզ­գոյն ա­պա­կի­նե­րով: Դի­մա­ցի եւ ձախ պա­տե­րի ան­կիւ­նում մի դուռ է, ո­րը գլխա­ւոր մուտքն է: Ձախ պա­տի մէջ ե­ւս մի դուռ կայ, որ կա­նանց բա­ժինն է: Սաքու­նե­րը քա­ռա­կու­սի սիւ­ներ ու­նեն, ո­րոնց գլուխ­նե­րի խո­յակ­նե­րը միանում են ի­րար` զա­նա­զան ծա­կոտ­կեն քան­դակ­նե­րով ո­ճա­ւո­րո­ւած: Ե­րե­կոյ է: Պա­տե­րին ճրագ­ներ են վա­ռած: Հար­սա­նի­քի հիւ­րե­րը ներս են մտ­նում: Նունուֆարին եւ Խո­րէ­նին` իբ­րեւ պսա­կո­ւած զոյ­գի` շր­ջա­պա­տել են քա­ւո­րը` Զար­դարը, ջա­հել տղա­ներ: Հե­տե­ւից գա­լիս են Սա­հա­կը, Ջն­դօն, Ե­ղօն եւ այլ հիւ­րեր:

­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Բա­ցա­գան­չում են)
— Հայ-հա՜յ, շնոր­հաւո՜ր, շնոր­հա­ւո՜ր, շա՜տ-շատ ապ­րեն, ոտ­քե­րը բա­րի՜:

     Բո­լո­րը մտ­նում են ներս եւ բո­լոր­ւում շուր­ջա­նա­կի. դի­մա­ցը կանգնում է պսա­կո­ւող զոյ­գը, ո­րոնց դի­մաց Յովնանն է, Նա­զէն եւ Սա­հա­կը: Ձախ դռ­նից, ձեռ­քը բռ­նած, դուրս են բե­րում պա­ռաւ Մա­րէ­ին, որ կոյր է եւ կորա­քա­մակ: Ե­րբ ա­մէն­քը բո­լոր­ւում են հար­սի շուր­ջը, նո­ւա­գը դա­դա­րում է:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Մա­րէ­ին)
— Մա­րէ՛: (Մա­րէն չի լսում): Մա­րէ՛:
­ՄԱ­ՐԷ (Խուլ, պա­ռաւ ձայ­նով, կոյր աչ­քե­րը տա­րա­ծու­թե­ան մէջ)
— Ո­՞վ է:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Տղադ է, Յովնա­նը, Մա­րէ՛, քեզ բան է ա­սում:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Մա­րէ­ի ա­կանջն ի վար, բարձր)
— Մա­րէ՛, օ­րհ­նէ թո­ռիդ ու հարսիդ ժա­մից ե­կան, պսա­կո­ւե­ցին:
ՀԻՒՐԵՐ
— Օ­րհ­նէ՛, օ­րհ­նէ՛: (Պ­սա­կո­ւած զոյ­գին) Խո­րէ՛ն, Նու­նու­ֆա՛ր, ա­ռա՛ջ ե­կէք, չոքեցէ՛ք:

     Խո­րէնն ու Նու­նու­ֆա­րը չո­քում են Մա­րէ­ի դի­մաց եւ ձե­ռը համ­բու­րում:

­ՄԱ­ՐԷ (Գլ­խի ը­նկ­նե­լով)
— Հա՛, հա՛… դո՜ւք էք: Ապ­րիք, բա­լա­նե՛րս, պսա­կով ծերա­նաք: Ծլիք, ծաղ­կիք, ջրի պէս յոր­դո­րիք: Յովնա՛ն, սե­ղանդ հայր Աբ­րահա­մու սե­ղան ը­լի: Աս­տո­ւած Մա­րէ­իդ հո­գին առ­ջեւդ առ­նէ:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ա­մէ՛ն, ա­մէ՛ն: Հո­գո՛վ կշ­տա­նաս, Մա­րէ՛, Աս­տո­ւած ա­նուշ մահ տայ քեզ:
­ՍԱ­ՀԱԿ (Ա­ռաջ գա­լով)
— Յովնա՛ն, աղ­ջիկս չէ՛, թէ տղիդ եմ տա­լիս, տղա՛ս եմ ա­ղջ­կադ տա­լիս: Նրանց յոյսն ու սիւ­նը դու ես: Էլ ես        չկամ: (Համբու­րե­լով զոյ­գին) Շէն սր­տով մնաք, ցա­մաք աչ­քով, բա­լա­նե՛րս:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ա­մէ՛ն, ա­մէ՛ն: (Նու­նու­ֆա­րը մէկ-մէկ համ­բու­րում է Մա­րէ­ի, Յովնանի, Նա­զէ­ի եւ ա­պա ա­ւե­լի պա­տո­ւա­ւոր ու հա­սա­կա­ւոր հիւ­րե­րի ձեռ­քե­րը):
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Դէ՛, փա՛ռք քեզ, Աս­տո­ւա՛ծ: (Մօ­տե­նում է Մա­րէ­ին եւ, բռ­նելով նրա թե­ւից, տա­նում նս­տեց­նում է սա­քո­ւին: Հիւ­րե­րը ժպտա­լից դի­տում են այս տե­սա­րա­նը): է­՜հ, հա­մե­ցէք, է­ֆէն­տի­նե՛ր, նս­տե­ցէք:

     Հիւ­րե­րը նս­տում են: Մէջ­տե­ղում նս­տած է Մա­րէն, աջ եւ ձախ կողքերին` Սա­հա­կը, Ջն­դօն, Զար­դա­րը, Ե­ղօն եւ այլ պա­տո­ւե­լի մեծեր: Ա­ւելի առ­ջե­ւում` ձա­խա­կող­մը, կա­նայք են, հա­սա­կա­ւոր­նե­րը` սա­քո­ւին, ջա­հել­նե­րը` յա­տա­կին, ծա­լա­պա­տիկ: Աջ կող­մում` դրան մօտ, ջա­հել տղա­ներ են եւ սպա­սա­ւոր­ներ: Ձախ ան­կիւ­նում կանգ­նած են հարսն ու փե­սան: Հար­սը` ձեռ­քե­րը բա­րեւ բռնած, ե­րե­սին թա­փան­ցիկ քօղ ու­նի: Փե­սան կանգ­նած է նրա աջ կող­քին` ան­շարժ եւ ջեր­մե­ռանդ:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Որ բա­րեւ բռ­նած` կանգ­նել էր Մա­րէ­ի առ­ջեւ, ծափ է խփում աջ ձե­ռով ձախ ա­փին, որ ծա­ռան ներս գայ):
— Է՛յ, տղա՛յ:
ԾԱ­ՌԱՅ (Ձախ դռ­նից մտ­նում, բա­րեւ բռնած կանգ­նում է Յովնա­նի դի­մաց):
— Է­ֆէն­տի՞ս…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Դուրսն ի­՞նչ բա­նի են:
­ԾԱ­ՌԱՅ
— Հա­ցը գցե՞նք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Կե­ցի՛ր: Տո­ւի՞ր աղ­քատ­նե­րի բա­ժի­նը:
­ԾԱ­ՌԱՅ (Զո­ւարթ ու ճար­տար)
— Է­ֆէն­տի՛, գե­լը կե­րաւ, ծի­տը ժո­ղո­ւեց, մու­կը կրեց, ոտ­նե­րը մա­շեց:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Ծի­ծա­ղում են)
— Մեզ բան չեն թո­ղե՞լ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Լա՛ւ: Ճամ­բորդ­նե­րի՞ն, հի­ւանդ­նե­րի՞ն…
­ԾԱ­ՌԱՅ
— Աշ­խարհք լի­ա­ցաւ, է­ֆէն­տի՛:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Աբ­րօն ին­չո՞ւ չե­կաւ:
­ԾԱ­ՌԱՅ
— Աբ­րօն էլ` միւս աղ­քատ­նե­րի հետ, ստա­ցաւ իր բա­ժի­նը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Չէ՛, ու­րա­խու­թիւն է, միա­սին ա­նենք. ով որ դրա­նը կանգ­նել է, կանչիր ներս գան:

     Ծա­ռան գնում է:

Ե­ՐԷՑ
— Վարձքդ կա­տար, Յովնա՛ն:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Հայր Աբ­րա­հա­մու փայն ու­տես:

     Ներս են մտ­նում Աբ­րօն եւ այլ աղ­քատ­ներ: Հիւ­րե­րը ետ-ետ են քաշ­ւում ձախա­կող­մը եւ դրան մօտ տեղ են բաց ա­նում նրանց հա­մար:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Աղ­քատ­նե­րին)
— Ա­նո՛ւշ ա­րէք, նս­տե­ցէ՛ք:­
ԱԲ­ՐՕ
— Աս­տո­ւած քեզ մէ­կին հա­զար տայ, Յովնա՛ն պա­տո­ւե­լի, նե­ղու­թիւն մի՛ քա­շի, մենք…

     Նս­տում է դրան մօտ, միւս աղ­քատ­նե­րը հե­տե­ւում են նրան: Ծա­ռան ուրիշ ծա­ռա­նե­րի օգ­նու­թե­ամբ ներս է բե­րում կե­րա­կուր­ներ, միրգ, գի­նի, ծա­ղիկներ եւ դնում հիւ­րե­րի առ­ջեւ` փոք­րիկ խոն­չա­նե­րով:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ծա­ռա­նե­րին ցոյց է տա­լիս աղ­քատ­նե­րի կող­մը)։
— Այն կողմն էլ:

     Ծա­ռա­նե­րը սար­քում են նաեւ աղ­քատ­նե­րի սե­ղա­նը:

­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Յովնա­նին)
— Դէ՛ նս­տիր, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Թո՜ւ… Յովնա­նի ձե­ւե­րը չվեր­ջա­ցա՜ն…
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Մօ­տե­նա­լով Մա­րէ­ին` մի պահ լռում է եւ ար­ձա­նա­ցած նա­յում նրան. կար­ծես մտ­քում խօ­սում է մէ­կի հետ: Յե­տոյ բարձ­րաձայն` Մա­րէին)
— Մա­րէ՜, յի­շենք հնե­րին, ան­ցե­ալ­նե­րի՜ս: (Մա­րէն ու­շադ­րու­թիւ­նը լա­րում է): Պա­պուկ­ներ, մա­մուկ­ներ, հին նախնիներ… ձեր շու­քե­րը հի­մի նս­տած են այս յար­կի տակ: Ա­ռա­քել պա­պուկ, Բաղ­դա­սար պա­պուկ… մա­մուկ Հեր­քօ…
­ՄԱ­ՐԷ (Մի տե­սակ միս­թիկ ո­գե­ւո­րու­թե­ամբ կցե­լով)
— Ղուն­կի­ա­նոս ա­պու-պապ, Մեր­կէր ա­պու­պապ, Ղե­ւոնդ, Մագ­թա՜ղ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հին ա­պու­պա­պեր, ձեր շու­քը իմ օ­ճա­խի վրայ: (Նա­զէ­ին) Նա­զէ՛, ա­րի Մա­րէ­ի ա­ջն առ: (Հե­րի­քին) Հե­րի՛ք, Հայ­կին բեր:          (Հերի­քը հիւ­րե­րի միջից ա­ռաջ է բե­րում փոք­րիկ Հայ­կին): Հա՛յկ, տղա՛ս, ա­րի մա­մու­մա­միդ ձեռքը համ­բու­րիր: (Նա­զէն եւ Հայ­կը              համբու­րում են Մա­րէ­ի ձեռ­քը): Մա­րէ՛, ա­ջդ տուր: (Մա­րէն մեկ­նում է ա­ջը Յովնա­նին: Սա չո­քում է, համ­բու­րում, ա­պա վեր կե­նում): Նա­զէ՛, գնա գոր­ծիդ: Հա՛յկ, ա­րի Մա­րէ­ի գիր­կը:

     Մա­րէն նս­տում է, Յովնա­նը Հայ­կին տա­լիս է Մա­րէ­ի գիր­կը:
­
ԶԱՐ­ԴԱՐ (Որ հի­աց­քով դի­տում էր այս տե­սա­րա­նը):
— Օ­րհ­նո­ւի՜ սո­վո­րութքդ, Յովնա՛ն, որ ա­մէն բա­նի բա­րակ­նե­րը գի­տես: Ե­րե­ւում է, թէ ծե­րին յար­գե­լը ի­նչ ա­նուշ խոր­հուրդ է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ցոյց տա­լով Մա­րէ­ին)
— Նախ­նի­ներս սրա կոյր աչ­քե­րի միջից ի­նձ են մտիկ տա­լիս:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Նախ­նի­նե՞րդ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Սրա չորս բո­լո­րը նրանց շու­քերն են նս­տած, եւ գիշերնե­րը նրանց փսփ­սո­ցը լսում եմ: (Հիւ­րե­րը մի ա­կա­մայ ակ­նածանք են զգում): Է­՜հ, ա­ռաջ քան խն­ճոյք` յի­շենք Աս­տո­ւած:­
Ե­ՐԷՑ
— Օ­րհ­նե­ալ է ա­նունն Ա­ստ­ծոյ: (Ցած­րա­ձայն կարճ ա­ղօթք է մրմն­ջում, ո­րից յե­տոյ վերց­նում է գի­նով լի գու­ռը): Է­՜հ, ար­դար Յովնա­նի աչ­քը ա­մէնքին տե­սաւ, Աս­տո­ւած հա­ճե­ցաւ: Կեն­դա­նու­թի՛ւն, հրա­մա՛ն է ձեզ, քէֆ ա­րէք:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Գի­նի եւ օ­ղի լց­նե­լով գա­ւաթ­նե­րը` խմում են).
—Յովնա՛ն պա­տո­ւե­լի, տղադ ու հարսդ ապ­րեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ա­նո՜ւշ:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ջանդ ա­նուշ:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ (Մ­տած­կոտ)
— Ա­սէք թէ բախ­տա­ւոր հար­սա­նիք լի­նէր, մենք էլ էս պա­տե­րազ­մի փոր­ձանք­նե­րից ա­զա­տո­ւէ­ինք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Փոր­ձանքն էլ, փր­կու­թիւնն էլ Ա­ստ­ծու ձե­ռին է:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Փոր­ձան­քը որ գայ, ու­րիշ բան կը խօ­սես:­
Ե­ՂՕ
— Մա՛րդ Ա­ստ­ծոյ, թո­ղէք մեր քէֆն ա­նենք:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Չէ՛, կե­ցի՛ր, ես Յովնա­նին պի­տի կա­պեմ: Թէ նա ժո­ղո­վա­րա­նի փիլի­սո­փան է, ես էլ դր­սի փի­լի­սո­փան եմ:
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Հայ-հո՜ւյ, խնա­մուս կա­պե՞ս: Դու որ ու­սումն­ա­րան է­իր գնում, խնամիս ու­սումնա­րա­նից գա­լիս էր:

     Հիւ­րե­րը ծի­ծա­ղում են:­

Ե­ՂՕ
— Ջա­նը՛մ, Յովնանն էլ, դուք էլ ի­նչ կ՚ու­զէք, խօ­սէք: Շու­կան ու­րիշ բա­ներ են ա­սում:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Ան­հան­գիստ)
— Ի­՞նչ, նո­րէ՞ն լուր ու­նես:
Ե­ՂՕ
— Ջարդ պի­տի լի­նի:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ջա՞րդ…

     Բո­լո­րը նա­յում են Յովնա­նին:

ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ջա՞րդ… (Քմ­ծի­ծա­ղով) Խելքդ ո­՞ւր է: Պա­տե­րազ­մը սահմա­նի վրայ, մենք` ներ­սե­րը, քա­շո­ւած մէկ ան­կիւ­նը: Ջա՞րդ Սահմա­նի վրայ` գու­ցէ: Բայց մեր քա­ղա­քո՜ւմ… մտ­քէդ չանց­նիս:­
Ե­ՂՕ
— Սահ­մա­նի վրայ ջար­դել են, էս­տեղ էլ կը ջար­դեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ա­սածդ հաս­կա­նո՞ւմ ես: Կա­րե­լի՞ բան է` հան­գիստ ժո­ղո­վուր­դը ջար­դել: Ա­պս­տա՞մբ ե­նք, թէ՞ ա­ւա­զակ… Ջար­դը ու­րիշների հա­մար է:­
Ե­ՂՕ
— Ան­մեղ ե­նք, բայց պի­տի ջար­դեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Սրտ­նեղ)
— Է­՛հ, օ­րէնք չկա՞յ:­
Ե­ՂՕ
— Չգի­տեմ, բայց պի­տի ջար­դեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Աս­տո­ւա՞ծ ո­ւր է:­
Ե­ՂՕ
— Աս­տո­ւա՞ծ… Աս­տո­ւած ո­՞ւր էր հին ջար­դե­րի ժա­մա­նակ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Մ­ռայ­լո­ւե­լով)
— Հին ջար­դե՜­րը… (Կար­ծես ի­նքն ի­րեն) Հա՛, դաժան բա­ներ է­ին… (Մի փոքր նշա­նա­կա­լից) Հին ջար­դե­րը, սիրե­լի՛ք, դա­ժան բաներ է­ին, խօսք չկայ: Բայց ես ձեզ ու­րիշ բան ա­սե՞մ: Ա­հա ա­մէնքդ էլ գի­տէք` հա­մա­րե­ա կա­ռա­վա­րա­կան բարձր պաշ­տօ­նե­այ ե­մ…
­ՍԱ­ՀԱԿ (Լ­րաց­նե­լով)
— Ազ­գա­պե՛տ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ընդ­հա­տե­լով)
— Այդ ո­չինչ: Դեռ օ­րէնս­գէտ էլ եմ ե­ղած: Օ­րէն­քի գրքեր եմ շա­րադ­րել: Այդ էլ ո­չինչ: Շատ ազ­գե­րի օ­րի­նագրքեր եմ կարդա­ցել: Բայց կար­ծում էք` իմ յոյ­սը դա՞ է: Ոչ մի բան իմ սր­տին այն­քան նե­ցուկ չէ՝ ան­ձի օ­րէնք, պե­տու­թե­ան օ­րէնք, որ­քան մի բան, որ միշտ աշխար­հիս տա­կին նկա­տել եմ: Տե­սէք` ժո­ղովր­դին կո­տո­րում են, ո­չն­չացնում, նե­ղում: Բայց ժո­ղովր­դի            արմատին ձեռ չեն տա­լիս, չեն կա­րո­ղանում: Չի լի­նում: Չի ե­ղե՜լ: Ձեզ բան ա­սեմ. շատ եմ մէջս կշ­ռել ու տե­սել եմ, որ մէկ վերջ­նական ար­դա­րու­թիւն կայ Ա­ստ­ծոյ տու­րո­ւա­ռու­թե­ան մէջ:
Ե­ՐԷՑ (Ե­րե­սը խա­չակն­քե­լով)
— Փա՜ռք իր զօ­րու­թե­ան:
ՀԻՒ­ՐԵՐ (Նոյն­պէս խա­չակն­քե­լով ե­րես­նե­րը)
— Աս­տո­ւած մեծ է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Այն­պէս որ, ճիշդ է` ա­պս­տամբ­նե­րին կը պատ­ժեն, մի քիչ էլ բնակչու­թե­ա­նը կը նե­ղեն: Բայց որ ժո­ղովր­դի՞ն ձեռ տան, երբե՛ք: Մեր մասին որ խօսք չկայ. մենք ան­վտանգ ե­նք: (­Զո­ւար­թա­նա­լով) Օ­ղի վերցրէք, է­ֆէնտի­նե՛ր, Աս­տո­ւած է օ­րհ­նել մեր ու­րախու­թիւ­նը: Հիւ­րե­րը զո­ւարթա­նում են: Յովնանը վերցնում է օ­ղին, միւս­նե­րը հե­տեւում են նրան:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Կե­ցէ՛ք, կե­ցէ՛ք: Յովնա՛ն, մէկ էն ո­տա­նա­ւորդ ա­սա, էն որ ժողովարա­նը կար­դա­ցիր. ի­՞նչ էր ա­նու­նը` «Ա­րար­չա­կան արդա­րու­թի՞ւն»: Հը՞: Ա­սա՛, ո­՛տքդ պագ­նեմ:
­ՀԻՒ­ՐԵ­ՐԻՑ ՄԷ­ԿԸ
— Ծօ՛, էս ի­նչ վէ­ճի ու կռո­ւի քա­ղաք է ե­ղել ձե­րը: Մա՛րդ Ա­ստծոյ, թո­ղէք մի քէֆ ա­նենք, է­՜…
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Մեր քա­ղա­քի բերքն ի­՞նչ է` կրօ­նի վէճ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ու­զում է օ­ղի վերց­նել: Հիւ­րե­րին)
— Է՛, կեն­դա­նու­թի՛ւն, ո­՛ղջ լի­նէք:
ՆԱ­ԶԷ (Մօ­տե­նա­լով Յովնա­նին, կէս լուրջ, կէս կա­տակ)
— Դու մի քիչ օ­ղուց հե­ռու. վերց­նող­նե­րից չես:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (­Զո­ւարթ)
— Կնի՜կ, ափ­սոս քեզ, որ այս ե­րե­կոյի ու­րա­խութե­ան խորհուր­դը չես հաս­կա­նում: Տղա՜յ եմ պսա­կում: Դեռ ինչե՜ր պի­տի ա­նենք այս գի­շեր: (Խ­մում է օ­ղին): Ա՛յ քեզ օ­ղուց հե­ռու:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Ծի­ծա­ղում են):
— Տե­սա՞ք:
­ՆԱ­ԶԷ (Հե­ռա­նա­լով, հիւ­րե­րին` կէս կա­տակ)
— Խել­քը պի­տի կորցնի ու­րախութիւ­նից: Սրա ու­րա­խու­թիւ­նը մի քիչ փոր­ձան­քով է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Քէ­ֆիդ նայիր. կե­ան­քը ու­րա­խու­թիւն է:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Օ­հօ՜, էդ դո՞ւ ես ա­սում: Ժո­ղո­վա­րա­նը բա­րակ աս­տո­ւա­ծա­բանութիւն ես ա­նում, հա՜:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Գետ­նի վրա՞յ ես, դէ՛ քէֆ ա­րա, որ տա­կը չես:
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Կե­րա՞ր: Ծօ՛, քո վար­պե­տը խնա­մուս ա­շա­կերտն է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ձգէ՛, ձգէ՛: (Ա­շուղ­նե­րին) Դէ՛, ա­շուղ­նե՛ր, զար­կէք տես­նեմ:­ Ա­շուղները նո­ւա­գում են մի շուրջ­պար:
­ՍԱ­ՀԱԿ (Հիւ­րե­րին)
— Դէ՛, ե­լէ՛ք:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Վեր կե­նա­լով)
— Օ­հօ՜, ծե­րե­րը ջա­հե­լա­ցել են: Շուրջ­պար են բռ­նում: Մի եր­կու շր­ջան պա­րե­լուց յե­տոյ հնե­րը նս­տում են, նորերն են ա­ռաջ գալիս:
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Կե­ցէ՛ք, կե­ցէ՛ք: Իմ աղ­ջիկն էս ան­գամ կար­գէ դուրս պի­տի խա­ղայ: (Մօ­տե­նա­լով Նու­նու­ֆա­րին) Դէ՛, աղ­ջի՛կս, քե՛զ տեսնեմ:

     Մէջ է քա­շում Նու­նու­ֆա­րին: Ա­շուղ­նե­րը նո­ւա­գում են կեն­տա­պար, եւ Նունու­ֆա­րը սկ­սում է պա­րել:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Որ ար­դէն մի քիչ գի­նով է, յան­կարծ վեր է թռ­չում զո­ւարթ):
— Կեցէ՛ք, կե­ցէ՛ք:

     Ա­շուղ­նե­րը լռում են, հիւ­րե­րը սպա­սում են նրան:
­
ՍԱ­ՀԱԿ
— Հը՜, նա­խան­ձե­ցի՞ր:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Կե­ցէ՛ք: (Սա­հա­կին) Դու ա­ղջ­կանդ ար­ժէ­քը այդ­պէ՞ս ի­մա­ցար: Ոսկի­նե­րի վրայ պի­տի խա­ղաց­նեմ:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ոս­կի­նե­րի վրա՞յ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Իս­կա­կա՛ն ոս­կի­նե­րի վրայ: Աս­տո­ւած ի­նձ բախտ է տո­ւել, ես նրան ու­րա­խու­թիւն չեմ ցոյց տո­ւել: Հի­մի պէտք է ցոյց տամ: (Գ­նում է դէ­պի ձախ սե­նե­ա­կը եւ դուրս բե­րե­լով մի ա­րկ­ղիկ, հա­նե­լով մի­ջից մի փոք­րիկ պարկ` գա­լիս է մէջ­տեղ): Իմ հարսս    այն հարս­նե­րից չէ, որ ո­տը գետ­նին դիպ­չի: (Հանում է ոս­կի­նե­րը եւ բռով տա­լիս ծա­ռային): Ծօ՛, ա­՛ռ, շա՛ղ տուր: Փռի՛ր, փռի՛ր:
ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Ա­մէն բա­նի մէջ ու­րի՜շ համ կը գտ­նի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ծա­ռային)
— Վախվ­խե­լով մի փռիր, շաղ տուր: Ու­րա­խու­թիւ­նից թանկ բան չէ՛: Հե՛րն եմ ա­նի­ծել: Ու­նեմ-չու­նեմ չկա՛յ: Փռի՛ր: Դա­ւիթ Մար­գարէ­ի պէս պի­տի խա­ղամ: (Ծա­ռան չո­քած փռում է ոս­կին: Ա­շուղ­նե­րին) Զարկե­ցե՛ք: (Ա­շուղ­նե­րը սկ­սում են նոր կեն­տա­պար: Նու­նու­ֆա­րին) Դէ՛, հարսնա­ցո՛ւ, քե՛զ տես­նեմ, ա­ռա՛ջ ա­րի:
­ՆԱ­ԶԷ
— Կե­ցէ՛ք, ջա՛­նըմ, ի­՞նչ է ա­նում:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Հիւ­րե­րին)
— Դէ ծա՛փ զար­կե­ցէք: (Հիւ­րե­րը գայ­թակ­ղո­ւած նայում են ոս­կի­նե­րին եւ յափշ­տա­կո­ւած ծափ տա­լիս: Յովնա­նը` մո­լեգ­նած, անհասկանա­լի յափշ­տա­կու­թե­ամբ, նոյն­պէս ծափ է տա­լիս: Նա­զէն սարսափած նա­յում է Յովնա­նին եւ ու­զում է մի բա­նով ար­գե­լել, բայց կաշկանդո­ւած է նո­ւա­գի եւ ծա­փե­րի ձայ­նե­րով): Ապ­րե՜ս, հարս­նա­ցու:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ջա՜ն:

     Յովնա­նը մէջ է ը­նկ­նում եւ ի­նքն էլ պա­րում Նու­նու­ֆա­րի դի­մաց: Նա մո­լեգ­նած է, ի­րեն կորց­րած: Ա­մէն­քը մի տե­սակ կա­տա­ղու­թեան մէջ են, բոլո­րի ծա­փե­րի, ձայ­նե­րի մէջ զգաց­ւում է ե­՛ւ գայ­թակ­ղու­թիւն, ե­՛ւ նա­խանձ, ե­՛ւ խե­լա­գար ու­րա­խու­թիւն:

­ՆԱ­ԶԷ (Սար­սա­փած` Յովնա­նին)
— Կե­ցի՛ր, Մա՛րդ Ա­ստ­ծոյ, կե­ցի՛ր: Ձայ­նե­րը լռում են:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­՞նչ կայ, ի­՞նչ ե­ղաւ:
­ՆԱ­ԶԷ
— Կե­ցի՛ր, ա­րածդ քեզ չի վայե­լում: Հաս­կա­նո՞ւմ ես: Կե­ցի՛ր, մի փորձանք կը բե­րես:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Գի­նով, զո­ւար­թու­թե­ամբ)
— Կնի՜կ, Աս­տո­ւա՛ծ հետս պա­րում է եւ հրա­մա­յում է` պա­րեմ. ի­՞նչ փոր­ձանք:
­ՆԱ­ԶԷ
— Ա­սածդ ու­րա­խու­թիւն չէ, Ա­ստ­ծուց վա­խե­ցիր:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ես ար­դար եմ եւ Աս­տո­ւած հետս է. աղ­քատ­նե­րին տո­ւի, հիւանդնե­րին ղր­կե­ցի. ի­՞նչ մեղք ու­նեմ, որ վա­խե­նամ Ա­ստ­ծուց: Քէ­ֆի՛դ նայիր: Ա­սա՞ծդ ի­նչ է: Աս­տո­ւած այն­պէս է օ­ճախս հաս­տա­տել, որ էլ բան չի դիպ­չի ի­նձ:
­ՆԱ­ԶԷ
— Լռի՛ր, դու գի­նով ե­ս… (Ե­րե­սը խա­չակն­քե­լով` ան­ցնում է ձախակողմե­ան սե­նե­ա­կը): Աս­տո­ւա՛ծ, չհա­նես ա­հը սր­տիցս:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Յի­մար խօ­սե­ցիր եւ պա­րը աւ­րե­ցիր: (Ա­շուղ­նե­րին) Մեր գործին ան­ցնենք: Դէ զար­կէ՛ք:

     Ա­շուղ­նե­րը շա­րու­նա­կում են նո­ւա­գել:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Նու­նու­ֆա­րին)
— Հա՛րս, ա­ռա՛ջ ա­րի:

     Հիւ­րե­րը բա­ցա­գան­չում են, եւ Յովնանն ու Նու­նու­ֆա­րը սկ­սում են պարել: Ներս է մտ­նում Հա­սան պէյը: Դռ­նե­րի մօտ հիւ­րե­րը յետ են քաշ­ւում, յարգան­քով բա­րե­ւում, կա­նայք խմբ­ւում են ձախ ան­կիւ­նում եւ ե­րես­նե­րը ծածկում: Տղա­մար­դիկ մի քիչ շփոթ­ւում են: Ոմանք ու­զում են Յովնա­նին ի­մաց տալ Հա­սան պէյի գա­լը, բայց նա ձեռ­քով հաս­կաց­նում է, որ թոյլ տան Յովնանին պա­րել: Նա ժպտում է այս տե­սա­րա­նի դի­մաց: Բայց յան­կարծ դիտելով Նունու­ֆա­րի գե­ղեց­կու­թիւ­նը` սկ­սում է շլա­նալ: Մինչ նա քա­րա­ցած նայում է Նունու­ֆա­րին, հիւ­րերն ան­հանգս­տա­նում են. նրանք մէ՛կ ու­զում են Յովն­ա­նին կանգ­նեց­նել, մէ՛կ էլ կար­կա­մում են:

­ՆԱ­ԶԷ (Ներս գա­լով ձախ սե­նե­ա­կից եւ յան­կարծ նկա­տե­լով Հա­սան պէյին` սար­սա­փած յար­ձակ­ւում է Յովնա­նի վրայ): Կե­ցի՛ր, ի­՞նչ ես ա­նում:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Յովնան կանգ­նում է):
— Ի­՞նչ ե­ղաւ նո­րէն: Նու­նու­ֆա­րը, նկա­տե­լով Հա­սան պէյին, փախ­չում է ան­կիւ­նը:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Ժպ­տա­լով Յովնա­նին)
— Ես եմ, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի… Պա­րի՛ր, պա­րի՛ր:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հա­մե­ցիր, Հա­սա՛ն պէյ, բա­րի ե­կար: (Հիւ­րե­րին, կա­նանց) Ոչ մէկդ մի՛ քա­շո­ւէք, դուրս ել­նե­լու հրա­ման չկայ: Հա­սան պէյը  տա­նու բա­րե­կամ է, իմ եղ­բայ­րը: Այ­սօր մի ու­րա­խու­թիւն է ի­նձ հա­մար, որ էդ կարգն ու սովորոյթը տեղ չու­նեն իմ տա­նը: (Կանայք դեռ խմ­բո­ւած ու պա­հո­ւած են անկիւ­նում): Ա­ռա՛ջ ե­կէք, Յովնան ու Հա­սան պէյ մի­եւ­նոյն բանն են այս գիշեր: Դէ՛: (­Կա­նայք սկզ­բում ան­հա­մար­ձակ, բայց յե­տոյ կա­մաց-կա­մաց ա­ռաջ են գա­լիս: Նու­նու­ֆա­րին) Ա­ռաջ կանգ­նիր:

     Նու­նու­ֆա­րը մի­ամի­տ եւ ան­դի­մա­դարձ կա­տա­րում է Յովնա­նի հրա­մանը: Հիւ­րե­րից ո­մանք` դժ­գոհ, ո­մանք` զար­մա­ցած, մի մասն էլ զո­ւար­ճա­ցած նայում են այս բո­լո­րին:

­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Նե­րիր, որ տա­րա­ժամ ներս մտայ… Ա­նակն­կալ է, գի­տեմ… Կ՚ուզէ­ի քեզ դուրս կան­չել, բայց…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ա­ռաջ մէկ հա­մեցէք նս­տիր, Հա­սա՛ն պէյ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Նս­տած է, աչ­քը` Նու­նու­ֆա­րին):
— Գոր­ծով ե­կայ, եւ քո ու քո հիւ­րե­րի նե­րո­ղամ­տու­թիւնն եմ խնդ­րում յա­տուկ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­՞նչ ես ա­սում, Հա­սա՛ն պէյ, չէ­ի ի­մա­նում, թէ քա­ղաք ես ե­կել, ե­թէ ոչ` ա­մե­նա­պա­տո­ւա­ւոր հիւրս է­իր այս գի­շեր:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Քո ազ­նո­ւու­թիւնն է այդ: (Մի կողմ քա­շե­լով Յովնա­նին եւ ցած ձայ­նով) Աս­տո­ւած չէր կա­մեցել, որ քեզ այս գի­շեր, քո պա­տո­ւին ու սր­տին յար­մար հա­ճե­լի խօսք ա­սէ­ի. շա՛տ եմ ցա­ւում: Մե­նակ` բա­րե­կա­մի պարտք կա­տա­րած լի­նե­լու հա­մար քեզ մի        բան պի­տի ա­սեմ, որ մի քիչ այս ու­րախու­թե­ա­նը չի յար­մար­ւում: Ար­դէն ի­սկ ի­մա­ցած կը լի­նես եւ ժա­մա­նակն էլ սուղ էր, որ ուշացնէի… Տե­ղա­հա­նու­թիւն պի­տի լի­նի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Տե­ղա­հա­նու­թի՞ւն: Սխալ կը լի­նի, պէ՛յ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Այո՛, տե­ղա­հա­նու­թիւն, դէ­պի ներ­սե­րը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ան­շուշտ ար­դա­րու­թիւ­նը պաշտ­պա­նո­ւած է, եւ յան­ցա­ւոր տարրերը պի­տի տե­ղա­հա­նո­ւեն:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Բո­լոր քա­ղաք­նե­րը, գիւ­ղե­րը, ժո­ղո­վուր­դը` ա­մէն­քը պի­տի տեղա­հա­նո­ւեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ս­թա­փո­ւե­լով)
— Ժո­ղո­վո՞ւր­դը… Ժո­ղո­վուր­դը ամ­բո՞ղջ…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­մէն­քը, ա­մէն­քը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Սպա­սի՛ր, պէ՛յ, ա­մէն­քը որ ա­սում ես, նաեւ… ես է­՞լ…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Ժպ­տա­լով)
— Դո՛ւ էլ , Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ես է­՜լ… (Լ­ռու­թիւն) Մեր քա­ղա՜­քը, ժո­ղո­վո՜ւր­դը, ե­՜ս… յան­ցա­ւո՞ր: Չէ՛, ան­շուշտ թիւ­րի­մա­ցու­թիւն կայ: Թէ չէ` ի­նչ­պէ՞ս    կա­րե­լի է, որ ե­՛ս էլ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Սուլ­թա­նա­կան ի­րա­տէ ե­կած է: (Նա­յում է Նու­նու­ֆա­րին: Նա­զէն, նկա­տե­լով Հա­սան պէյի հայե­աց­քը, ան­հանգս­տա­նում է: Կարճ, խռովե­ալ լռու­թիւն: Նա­զէն, ի­նչ-որ չար բան գու­շա­կե­լով, յան­կարծ մօ­տենում է Նու­նու­ֆա­րին եւ յետ է մղում դէ­պի ան­կիւ­նը): Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, հարսդ շա՜տ գե­ղե­ցիկ է եւ վտան­գա­ւո՜ր գե­ղե­ցիկ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Խայ­թո­ւած)
— Գե­ղե­ցի՞կ… (Ա­ռա­ջո­ւայ մտ­քին դառնա­լով) Օ­րէ՜նք կայ, ար­դա­րու­թի՜ւն կայ. ի­նչ­պէ՞ս չէ…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, կ’ու­զե՞ս վա­ղը մտա­ծենք այս մա­սին: Հարսդ շա՜տ գե­ղե­ցիկ է­…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Վա­ղը մտա­ծե՞նք…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Նու­նու­ֆա­րով յափշ­տա­կո­ւած` պա­տաս­խա­նը ու­շաց­նում է):
— Այո՜: (Ս­թա­փո­ւե­լով) Յա­տուկ նե­րո­ղու­թիւն եմ խնդրում, ու­րա­խու­թիւնդ խան­գա­րե­ցի. ե­թէ ի­րա­ւունք կը տաս, կը մեկ­նեմ: (Վեր է կե­նում): Պաշ­տօնա­կան գոր­ծեր ու­նեմ: Մնաս բարե­աւ: (Ներս մտ­նող հիւ­րե­րին բա­րե­ւում է): Հա­մե­ցէ՛ք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Տ­խուր)
— Գնաս բա­րե­աւ, Հա­սա՛ն պէյ:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Ճամ­բու գցե­լով Հա­սան պէյին)
— Հա­սա՛ն պէյ, օ­րէնք կայ, Աստուած կայ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ճա­կա­տա­գիր է:

     Հա­սան պէյը դուրս է ել­նում: Նրա գնա­լուց յե­տոյ հիւ­րե­րը, զգա­լով դժբախտու­թիւ­նը, շփո­թո­ւած նա­յում են Յովնա­նին:

­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Յովնա­նին)
— Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, ի­՞նչ է ե­ղել:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Մե՜ծ դժ­բախ­տու­թիւն…­
Ե­ՂՕ
— Ես ա­սո՜ւմ է­ի…­
ԱԲ­ՐՕ (Որ դուրսն էր այդ ժա­մա­նակ` ներս ը­նկ­նե­լով):
— Տնաւեր­նե՛ր, ձեր տունը չա­ւե­րի, ի­՞նչ բա­նի էք:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ջա­նը՛մ, մի ա­սէք ի­մա­նանք, ի­՞նչ բան է…­
ԱԲ­ՐՕ (Ընկ­նե­լով Յովնա­նի ոտ­նե­րը)
— Ա­մա՜ն, ա­բա՜ր, զու­լո՜ւմ է, ան­ձդ ա­զա­տէ՜…
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Ջա՞րդ է…­
ԱԲ­ՐՕ
— Խո՞ւլ էք, չէ՞ք ի­մա­նայ զու­լումի­ ձե­նը…

     Յովնա­նը միա­ցել է տեղ­նու­տե­ղը քա­րա­ցած: Հիւ­րե­րը շարժ­ւում են դէ­պի դուռն ու պա­տու­հան­նե­րը: Ո­մանք ա­ւե­լի ա­ռա­ջա­նում են դէ­պի Յովնա­նը եւ կուչ գա­լիս: Ճն­շո­ւած, ան­հան­գիստ լռու­թիւն: Մի չա­րա­գոյժ ձայն է լս­ւում փողո­ցից` ժան­գոտ եւ կեր­կե­րուն, որ դեռ հե­ռո­ւից ձգ­ւում է իբ­րեւ ձայն, բայց ե­րբ մօ­տե­նում է, ար­դէն վե­րած­ւում է պարզ բա­ռե­րի:

­ՆԱ­ԶԷ
— Ա­մա՛ն, ի­՞նչ է ա­սում…
­ՁԱՅ­ՆԸ (Մօ­տե­նա­լով)
— Պատ­րաս­տո­ւե­ցէ՜ք…­
Ա. ՀԻՒՐ
— Թա­լա՞ն է…­
ԱԲ­ՐՕ
— Թա­լա՜ն է… զու­լո՜ւմ, մեր զմա­նուկ պի­տի ու­րա­նայ… (Մօ­տե­նա­լով Հայկին) Եր­թանք, տղա՛ս: (Դուրս է տա­նում Հայ­կին աջ կողմի­ց): Եր­թանք քնիր:
ՁԱՅ­ՆԸ (Որ մօտ է դրա­նը)
— Պատ­րաս­տո­ւե­ցէ՜ք… ե­րեք օր ժա­մա­նա՜կ… հրամա՜ն է… պի­տի եր­թանք Ա­րա՜­բի­ա… մնա­ցո­ղը սրի՜ կ՚անց­նի… (Հե­ռա­նում է): Պատ­րա­ստո­ւե­ցէ՜ք…
­ՆԱ­ԶԷ
— Ա­մա՜ն, ա­մա՜ն… (Ծնկ­ներն է ծե­ծում): Աս­տո­ւած պա­տիժ­ներս տուեց:

     Ձայ­նը հե­ռա­նում է եւ կտր­ւում: Յով ­նա­նը եւ հիւ­րե­րը մէջ­տեղ են գա­լիս, ար­ձա­նա­նում: Ա­մէն­քը սար­սա­փած են:

­ՄԱ­ՐԷ (Խուլ ու խռ­պոտ)
— Յովնա՞ն…
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Հա­զիւ զս­պե­լով ի­րեն)
— Ի­՞նչ է, Մա­րէ:
­ՄԱ­ՐԷ
— Հարս­նի­քը ին­չո՞ւ կտ­րեց:

     Ճն­շող լռու­թիւն: Ա­մէն­քը վա­խե­ցած նա­յում են Մա­րէ­ին, որ մի գերբնա­կան ո­գու պէս կոյր աչ­քե­րը տա­րա­ծու­թե­ան մէջ չռած` աշ­խա­տում է որ­սալ ձայ­ները: Ա­մէն­քը վա­խե­նում են կար­ծես, որ Մա­րէն կ՚ի­մա­նայ դժ­բախ­տու­թիւ­նը` հա­մա­րե­լով դա մի սար­սա­փե­լի աղէտ:

­ՄԱ­ՐԷ (Որ ան­հանգս­տա­նում է լռու­թիւ­նից, գե­րեզ­մա­նային ձայ­նով)
— Մարդ չկա՞յ… Յովնա՞ն… (Լ­ռու­թիւն): Հարս­նի­քը վեր­ջա­ցա՞ւ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հարս­նիքն սկ­սո­ւե՜ց, Մա­րէ՛…
ՆԱ­ԶԷ (Չո­քե­լով Մա­րէ­ի առ­ջեւ` գր­կում է նրա ոտ­նե­րը):
— Հարս­նի­քը վեր­ջացա՜ւ, Մա­րէ՛…
­ՄԱ­ՐԷ (Չա­րա­գոյժ ձայ­նով, ան­հան­գիստ)
— Վեր­ջա­ցա՞ւ… Ի­՞նչ ե­ղաւ…
­ՆԱ­ԶԷ
— Տներս քան­դո­ւեց, Մա­րէ՜, սուլ­թա­նը մեզ քշում է Ա­րա­բի­ա:
­ՄԱ­ՐԷ
— Քշո՞ւմ է, Ա­րա­բի­ա՞, ին­չո՞ւ …
­ՆԱ­ԶԷ
— Չգի­տեմ, պի­տի եր­թանք, Մա­րէ՛… Ո­ղջ քա­ղա­քը տնով-տե­ղով քշում է­…
­ՄԱ­ՐԷ (Վեր է կե­նում տե­ղից, բո­ւի պէս մէջ­տեղ գա­լով, բռունց­քը սեղ­մած, սպառ­նա­լից հայե­աց­քը սե­ւե­ռած` սկ­սում է պար գալ):
— Է­  հե՜յ… հար­սա­նի՜ք է, պա՜ր բռ­նե­ցէք, քե­մա­նի զար­կե­ցէք, ծափ տո­ւէք, հող լց­րէք գլ­խիս, տղիս հար­սա­նի՜քն է… տե­սա՞ք… տե­սա՞ք… Թա­գա­ւոր­նե՜ր, հարս­նիք ա­րէք, ա­րէք տե­սէք զու­լու­մի թա­գա­ւո­րին… Ա­մա՜ն, ա­մա՜ն…

     Մա­րէն կանգ­նում է, լռու­թիւն:

ԹԱ­ԼԱԼ (Հե­ռո­ւից)
— Պատ­րաս­տո­ւե­ցէ՜ք… Ձայ­նը գնա­լով խլա­նում է եւ կոր­չում:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ (Յան­կարծ սթա­փո­ւե­լով)
— Ե­կէ՛ք, ե­կէ՛ք եր­թանք տներս…
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Ո­՞ւր եր­թանք, գնա­լով ի­՞նչ կը լի­նի: Մեծ ու­նենք էս­տեղ, կա­ցէք մի ճամ­բայ հարց­նենք: (Յովնանին) Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, ի՞նչ ա­նենք:

     Բո­լո­րը կանգ­նում են:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Խո­րա­սոյզ, ան­ճա­նա­չե­լի, ոչ մարդ­կային ձայ­նով)
— Գէ՜շ տե­ղը մթնեց… Խախտ­ւում է հաս­տա­տու­թե­ան հի­մը… Գա­լիս է      մար­դու գա­զա­նը: (Լ­ռու­թիւն):
— Աս­տո­ւա՛ծ հաս­նի…

     Հիւ­րե­րը եր­կիւ­ղած խա­չակն­քում են:

Ե­ՐԷՑ (Խա­չակն­քե­լով)
— Տէրն Մե ր Յի­սուս, Խա­չե­ցե­ալն Ա­մե­նափր­կիչ զօ­րաւ մեզ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ժո­ղովր­դի ար­մատն է պոկ­ւում: Հի՜ն ու­րո­ւա­կան­նե­րը վեր կա­ցան գե­րեզ­ման­նե­րից: (Լ­ռու­թիւն): Չէ՛, այս­պէս կա­րե­լի չէ՛.  օ­րէնք կայ, Աս­տո­ւած կայ…
ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Ի­՞նչ ա­նենք, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ես կը դի­մեմ օ­րէն­քին եւ ար­դա­րու­թե­ա­նը:
ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Աս­տո­ւա՛ծ օգ­նա­կանդ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ե­կէք ձեզ­նից վա­ղը մի քա­նի մարդ էլ. ես ժո­ղովր­դի կող­մից կ՚երթամ կա­ռա­վա­րու­թե­ան դու­ռը, կը խօ­սեմ: Ար­դա­րու­թիւն  կը պա­հան­ջեմ:
­ՀԻՒ­ՐԵՐ
— Հա՜, ե­ղա՜ւ, էդ­պէս էլ ա­րէք: Սա­հակ, Ջն­դօ, Ե­ղօ, Զար­դար է­ֆէն­տիներ, գնա­ցէք:
­ՍԱ­ՀԱԿ, ՋՆ­ԴՕ, Ե­ՂՕ, ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Կ՚եր­թանք Յովնանի հետ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Դու­ռը ծե­ծե­լով)
— Հար­սա­նի­քը վեր­ջա­ցա՜ւ, գնաք բա­րով…

     Հիւ­րե­րը ցր­ւում են շփո­թո­ւած. կա­նայք` գլ­խի­կոր, հեծկլ­տա­լով:­

Ե­ՐԷՑ
— Տէրն Մեր Յի­սուս Քրիս­տոս Ի­՛նքն հաս­նի, Աս­տո­ւա­ծա­ծի՛­նը բա­րե­խօս:

     Խա­չակն­քում է եւ հե­ռա­նում: Մնա­ցել են Յովնանը, Նա­զէն, Հե­րի­քը, Նունու­ֆա­րը, Սա­հա­կը եւ Մա­րէն: Նու­նու­ֆա­րը` գու­նատ արձա­նի պէս, Խորէ­նը` գլ­խի­կոր, կանգ­նած են մէջ­տե­ղում: Նա­զէն չո­քած է գետ­նին` ոս­կի­նե­րի վրայ, եւ լուռ ծնկ­ներն է ծե­ծում: Նու­նու­ֆա­րը, Խո­րէ­նը եւ Հե­րիքն ան­ցնում են ձախ սե­նե­ա­կը: Նրանց հե­տե­ւում է Սա­հա­կը:

ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հա՜… Աշ­խարհքս հաս­տա­տուն չէ՜ր ե­ղել: Մրջիւնի պէս ճամ­բի մէջտեղ բուն է­ինք շի­նել, կար­ծում է­ինք, թէ ա­պա­հով ենք… Հի­մի ոտ­նե՜ր են ե­կել մեզ կոխկռ­տե­լու:

     Լ­ռու­թիւն:

­ՆԱ­ԶԷ

— Ի­՞նչ ա­սաւ Հա­սան պէյը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Էլ չգի­տեմ: Կար­ծեմ Նու­նու­ֆա­րին գէշ նայեց:
­ՆԱ­ԶԷ (Խո­րամի­տ)
— Չէ՞… Ես էլ նկա­տե­ցի: Ու­րի՞շ, ի­՞նչ ա­սաւ…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Չգի­տեմ, գէշ բան:
­ՆԱ­ԶԷ
— Գէշ բա՞ն… ի­՞նչ… ա­սա՛, Ա­ստ­ծո՛ւ սի­րուն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հաս­կաց­րեց, ո­ր… Նու­նու­ֆա­րին հա­ւա­նում է­…
­ՆԱ­ԶԷ (Վեր թռ­չե­լով)
— Ա­մա՜ն, տնէ-օ­ջա­խէ հե­ռու: Է­՞ս ի­նչ զու­լում է­ր…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Մեծ զու­լում:

     Լ­ռու­թիւն:

­ՆԱ­ԶԷ (Զ­գաս­տա­ցած)
— Կե­ցի՛ր: Կե­ցի՛ր: Վնաս չու­նի: Դրա հա­մար քեզ մի՛ կորցնի: Կե­ցի՛ր: (Մօ­տե­նում է ձախ դրա­նը): Խնա­մի՛: (Ներս են մտ­նում Սահա­կը, Նու­նու­ֆա­րը, Հե­րի­քը եւ Խո­րէ­նը): Խնա­մի՛, Նու­նու­ֆա­րին տար ձեր տու­նը:
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Ա­ստ­ծու կա­պա­ծը մարդ չի քան­դի, խնա­մի՛: Ե­ղա­ծը ե­ղած է:
­ՆԱ­ԶԷ
— Դրա ժա­մա­նա­կը չէ: Տա՛ր:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ին­չե՞ր ես ա­սում, ո­՞ւր պի­տի տա­նի: Նու­նու­ֆա­րը մեր հարսն է:
­ՍԱ­ՀԱԿ
— Ա­՜խ, Յովնան խնա­միս էլ չի ու­զում: Ո­՞ւր տա­նեմ, կին չու­նեմ, մարդ չու­նեմ տա­նը: (Յովնա­նին) Աչ­քիս լոյ­սի պէս եմ պա­հել ա­ղջ­կաս: Քեզ եմ հա­ւա­տում մինակ… Խո­րէնս ջա­հել է… (Լ­ցո­ւե­լով) Ճամ­բան… Յովնան խնամի… ի­՞նչ պի­տի ա­նես Նու­նու­ֆա­րիս… (Յովնան լուռ է): Յոյսս դո՛ւ ե­ս… թէ չէ` աղ­ջիկս կո­րա՜ծ է… (Ար­ցունք­նե­րը կուլ է տա­լիս: Նու­նու­ֆա­րին) Ա­րի… (Գր­կում է Նու­նու­ֆարին, որ հեծկլ­տում է հօր գր­կում): Աս­տո­ւած էս­պէս ուզեց, որ հար­սա­նիքդ սեւ լի­նէր, աղ­ջի՜կս… Է­՜հ, Ա­ստ­ծուն ա­ղօ­թե­ցէք` ճամբուն տղան ու աղ­ջի­կը ան­փորձ մնան: Յովնան, էլ ես ու դու կո­րա՜նք… (Լաց է լի­նում): Է­՜հ, եր­թամ դա­տարկ տունս նայեմ: Յովնա՛ն,            զաւակս` քեզ, քեզ էլ Ա­ստ­ծուն եմ յանձ­նում: Բա­րի գի­շեր:

     Դուրս է ել­նում դի­մա­ցի մուտ­քից:

Մ­ՆԱ­ՑԵ­ԱԼ­ՆԵ­ՐԸ
— Բա­րի գի­շեր:
­
     Հե­րի­քը, Նու­նու­ֆա­րը եւ Խո­րէնն ան­ցնում են ձախ սե­նե­ա­կը:

ՆԱ­ԶԷ (Յովնա­նին)
— Լա՛ւ, հիմի­ ի­՞նչ է միտքդ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Չգի­տեմ:
­ՆԱ­ԶԷ (Ան­հան­գիստ)
— Չգի­տե՞ս, ի­՞ն­չը չգի­տես:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Չգի­տեմ, տես­նենք. խելքս շաղ­ւում է: Խելք կորց­նե­լու բա­ներ են:
­ՆԱ­ԶԷ
— Ի­՞նչ պի­տի տես­նես: Աղ­ջի­կը չպի­տի՞ ա­զա­տես ձեռ­քից:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Տես­նե՜նք: (Ըստ ե­րե­ւոյ­թին ան­տե­ղի սրտ­նե­ղե­լով) Տես­նե՛նք: Պիտի եր­թամ կա­ռա­վա­րու­թե­ան դու­ռը. պաշտ­պա­նու­թիւն    պի­տի պա­հան­ջեմ:
­ՆԱ­ԶԷ (Ան­հանգս­տա­նա­լով)
— Հա՛, դէ էդ­պէ՛ս ա­սա:
­ԽՈ­ՐԷՆ
— Է­՛դ է ճամ­բան, էդ­պէս կը յա­ջո­ղո­ւի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Նոյն սրտ­նե­ղու­թե­ամբ)
— Մի՛ ա­սէք, մի՛ ա­սէք: Աս­տո­ւած հե­ռու տանի. մարդ կե­անք փր­կե­լու հա­մար գէշ բա­ներ է ա­նում:    Ա­սա թէ վա­ղը Ա­ստծով գոր­ծը գլուխ բե­րեմ… թէ չէ… Մի՛ ա­սէք, մի՛ ա­սէք, լի­նե­լիք որ լի­նի՜…
ՆԱ­ԶԷ
— Դէ, յոյս Աս­տո­ւած, էդ լի­նե­լի­քը չի լի­նի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հը՜մ, ո­՞վ գի­տէ, Աս­տո­ւած տայ, որ չլի­նի:
­ԽՈ­ՐԷՆ
— Լի­նի՜. է­՜հ, ե­՞ս ո­ւր եմ: Թէ մեռ­նե­լու ե­նք` մեռ­նենք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Դու մա­հը չգի­տե՜ս, լռի՛ր:
­ՄԱ­ՐԷ (Վեր է կե­նում եւ ա­ռաջ գա­լիս: Կեր­կեր ձայ­նով եւ կոյր աչ­քե­րը տարածու­թե­ան մէջ)
— Յովնա՞ն…
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Քովդ եմ, Մա­րէ:
­ՄԱ­ՐԷ (Ս­պառ­նա­լից, դող­դո­ջուն ձայ­նով)
— Չեր­թա՜ս, ի­մա­ցա՞ր…
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Սր­տայոյզ)
— Չեր­թա՜մ…
­ՄԱ­ՐԷ (Ա­ւե­լի խիստ)
— Չեր­թա՜ս, Մա­րէ­ին հո­ղը չդ­րած` չեր­թա՜ս… (Լ­ռու­թիւն: Բո­լո­րը ազ­դո­ւած են Մա­րէ­ի խս­տա­հայե­աց եւ խո­րամիտ դէմ­քից: Նա հեռա­նում է Յովնա­նից եւ իր կոյր աչ­քե­րով նա­յում է չորս կողմ, ա­պա կարծելով, թէ իր դէմ Յովնանն է կանգ­նած, խօ­սում է դա­տարկ օ­դի մէջ` դաժան ա­նէծ­քի սպառ­նա­լի­քի ձայ­նով): Մա­րէ­ին չթա­ղած` չեր­թա՜ս…

     Բո­լո­րը սար­սա­փա­հար նա­յում են նրան:

Վա­րագոյր

Բ. ա­րար

     Վա­լի նա­հան­գա­պե­տի ըն­դու­նարան դահ­լի­ճը: Աջ կող­մում պար­տէզի բակն է, որ մուտ­քի դուռ ու­նի դէ­պի աջ: Դի­մա­ցը` մէջ­տե­ղում, մի քա­րէ սան­դուղք դէ­պի հետ է բարձ­րա­նում, ո­լոր­ւում դէ­պի ձախ, ա­ռաջ գա­լիս ու վեր­ջա­նում մի դռ­նով, ո­րից յե­տոյ ա­ջից ձախ եր­կա­րում է մի լայն պատշգամբ` ա­րա­բական սիւ­նե­րով: Դա ըն­դու­նա­րան դահ­լի­ճի պատշ­գամբն է: Պատշ­գամ­բի վրայ են բա­ցո­ւած դահ­լի­ճի պա­տու­հան­նե­րը, ո­րոն­ցից ե­րեւում են ներ­սում վա­ռուող մի կան­թեղ, բազ­մոց­ներ, սե­ղան եւ այլն: Պատըշգամ­բի ձա­խա­կող­մում դրո­ւած է մի բազ­մոց: Ա­ռա­ւօտ է: Հա­սան պէյը նստած է պատշ­գամ­բի աջ թեւակող­մում` հա­սա­րակ ա­թո­ռի վրայ, եւ դի­տում է պար­տէ­զը: Ներս է մտնում Ֆայիկ պէյը, որ բարձ­րա­նում է սան­դուղ­քով:

­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­հլա՛ն, Ֆայի՛կ պէյ, լաւ ա­րիր, որ ե­կար: Բա­րեւ:
­ՖԱՅԻԿ (Մ­տեր­մօ­րէն, բայց պաշ­տօ­նա­կան վե­րա­պա­հումով բա­րե­ւում Հասան պէյին եւ ժպ­տում):
— Պէ՞յ, ի­նչ­պէ՞ս ես:
ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Սպա­սում եմ Վա­լի փա­շային: Դեռ չի ե­կել: Քեզ կա­րե­ւոր հրահանգ­ներ ու­նեմ տա­լու:
­ՖԱՅԻԿ
— Հրա­մայի՛ր, պէ՛յ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ես նշա­նա­կո­ւած եմ աք­սո­րո­ւող կա­րա­ւա­նի պետ մին­չեւ Միջա­գետք: Դու իմ օգ­նա­կան­նե­րից մի­նը պի­տի լի­նես:
­ՖԱՅԻԿ
— Շատ ու­րախ եմ, պէ՛յ: Շա՜տ ու­րախ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Ան­հան­գիստ ժպի­տով)
— Ին­չո՞ւ ես ու­րախ:
­ՖԱՅԻԿ
— Յովնա­նի ա­ղջ­կան կ՚ա­զա­տեմ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Հանգս­տա­ցած)
— Հա՜, աղ­ջի՜­կը: Լաւն է: Որ հա­ւա­նում ես, քեզ լի­նի:
­ՖԱՅԻԿ
— Վա­խե­նում եմ` հետս չգայ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ի­՞նչ խենթ բան… չգա՞լս ո­րն է: Խլի՛ր:
­ՖԱՅԻԿ
— Ու­զում եմ` իր կամ­քով գայ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Շատ բա­րակ­ներն ես մա­նում:
­ՖԱՅԻԿ
— Է­՜հ, ու­զում եմ, բայց սէ­րը զօ­րով չի լի­նի:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­սել է` սէր ես գցել այդ ա­ղջ­կան: Ղօ­չա՜ղ…
­ՖԱՅԻԿ (Պար­զօ­րէն)
— Վա­ղո՜ւց: Ե­րբ դպ­րոց է­ի գնում, միշտ նրանց տան առջե­ւով է­ի ան­ցնում:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Քահ-քահ ծի­ծա­ղե­լով)
— Օ­հօ՜, բա­նը խո­շո­րա­ցաւ: Է­՛հ, էլ ի­՞նչ ես ու­զում, նպա­տա­կիդ հա­սար:
­ՖԱՅԻԿ (Տ­խուր ժպի­տով)
— Չգի­տեմ, խիղճս հան­գիստ չէ… հա՛մ ա­սում եմ, հա՛մ` զղ­ջում…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Վայե­լի՛ր, վայե­լի՛ր, վեր­ջը կը զղ­ջանք: Ես Նու­նու­ֆա­րին եմ ա­չքս դրել: Պի­տի քա­շեմ: Բայց վա­խե­նում եմ` զօ­րով քա­շե­լուց աղ­մուկ դուրս գայ եւ Վա­լի­ի ա­կանջն ը­նկ­նի: Կար­ծեմ` Վա­լին գի­տի, որ Յովնանը գեղե­ցիկ հարս ու­նի: Ա­կան­ջը, որ գցեն, ին­քը կը քա­շի: Ռէ­ուֆ պէյն էլ կարաւա­նի հետ է. նա էլ գի­տի Նու­նու­ֆա­րին: Սիրտս հան­գիստ չէ: Ուզում եմ աղ­ջի­կը իր կամ­քով բե­րեմ քովս, յե­տոյ, ե­րբ կը հե­ռա­նանք, Յովնա­նին ճամբու կը դնեմ: Ափ­սոս է, հա­րամ չլի­նի քէֆս. լա՜ւ աղ­ջիկ է:
­ՖԱՅԻԿ
— Գո­նէ Յովնա­նը յետ­ներս առ­նէ­ինք, ըն­տա­նիքն ա­զա­տէ­ինք, մեղք են:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ջհան­տա­մը Յովնանն ու իր ըն­տա­նի­քը… Նու­նու­ֆա­րին ես կ՚առնեմ, ա­ղջ­կան էլ` դու: Էլ մնա­ցած­նե­րի պա­հա­պա­նը ես ու դու հօ չե՞նք: Բան չունե՞ս: (Լ­ռու­թիւն) Ֆայի՜կ, ի­՞նչ քէ­ֆեր են սպա­սում մեզ… ի­՞նչ հու­րի-փերիներ… Վա՜հ, ի­՜նչ գան­ձեր բա­ցո­ւե­ցին մէ­կէն ի մէկ… Ո­՞վ կը սպասէր, հը՞… (Ֆայիկը լուռ է): Դէ գնա՛, հրա­մա­նի թուղ­թը ստա­ցիր, ա­պա ա­րի այստեղ: Շուտ-շուտ պի­տի գնանք Յով­ նա­նի տու­նը եւ լաւ հս­կենք: Թէ չէ` լու­րը կ՚ընկնի քա­ղաքը, եւ գե­ղու­հի­նե­րը ձեռ­քե­րէս կը թռց­նեն: (Նայե­լով աջ) Յովնա­նը ե­կաւ…
­ՖԱՅԻԿ
— Ցտե­սու­թի՛ւն, պէ՛յ:

     Ֆայի­կը դուրս է ել­նում: Ա­ջից մտ­նում է Յովնա­նը` մտա­խոհ եւ տխուր:

­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Աս­տո­ւած պահ­պա­նէ, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Քա­ղա­քա­վա­րի)
— Բա­րեւ, Հա­սա՛ն պէյ:
ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ (Նս­տում է):
— Է­՜հ, ի­՞նչ ես միտք ա­նում, Աս­տո­ւած մեծ է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Աս­տո­ւած մե՜ծ է, պէ՛յ, մի­նակ մեզ հա­սած ա­ղէ­տը ա­ւե­լի մեծ ե­ղաւ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­ստ­ծոյ կա­մե­ցո­ղու­թիւնն է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Օ­րէնք­նե­րը խախտ­ւում են եւ Աս­տո­ւած չա­նի բո­լորո­վին ո­չն­չանան: Այս­պէս որ գնայ, քա­րը քա­րի վրայ չի մնայ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Պի­տի ու­րա­խաց­նեմ քեզ. ե­՛ս պի­տի դառ­նամ տե­ղա­հանուող քա­րո­ւա­նի պե­տը: Հի­մի դու իմ պաշտ­պա­նու­թե­ան տակն ես:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Քո պաշտ­պա­նու­թե­ան տա՞կ. մին­չեւ որ­տե՞ղ:
ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Մին­չեւ Մի­ջա­գետք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ու­րեմն այն­պէս հաս­կա­նամ, որ ես ու ըն­տա­նիքս ա­զա­տո­ւած ե­նք:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ե­թէ կա­մե­նաս` ա­մէնքդ ա­զա­տո­ւած էք, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ես ի­՞նչ պի­տի չկա­մե­նամ:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ին­չո՞ւ շի­տա­կը չխօ­սենք: Գի­շերս տուն որ գնացի, մէկ միտք ե­կաւ ըն­կաւ գլուխս ու սկ­սեց տան­ջել ի­նձ: Պարզա­պէս հար­սիդ վի­ճա­կը ի­նձ շատ մտա­հո­գեց: Ա­ւա­զակ տարրե­րը ճամ­բին վխ­տում են: Ի­՞նչ պի­տի լի­նի նրա վեր­ջը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Նրա վե՜ր­ջը:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­խր չգի­տես, հարսդ շա՜տ գե­ղե­ցիկ է: Ե­թէ վաղը ամ­բո­խը չխ­լեց, ճամ­բին մի ո­րե­ւէ ա­ւա­զակ պի­տի խլի: Բաւա­կան է քա­ղա­քից դուրս գաս, կը թռց­նեն` ան­գին քա­րի պէս: Ա­սում եմ` ան­տա­նե­լի գե­ղե­ցիկ է: Ի­՞նչ ա­նենք, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Իմ հար­սը ըն­կած է քո օ­ճա­խը, պէ՛յ, եւ ես յոյս ունեմ, որ դու, բարեկամս լի­նե­լուց ա­ռաջ, մարդ ես ան­կաս­կած:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ձեռ­քէս ի­նչ որ գայ, պի­տի ա­նեմ: Ես չեմ կա­րող թող­նել, որ այդ­պի­սի մի գե­ղու­հի սրի­կա­նե­րի ձեռքն ը­նկ­նի: Շի­տակն ա­սեմ` ե­թէ դու էլ չկա­մե­նայիր հար­սիդ պաշտ­պա­նու­թիւնն ի­նձ յանձ­նել, ես պի­տի կա­մե­նամ ար­դէն: Հա՛, այն էլ ա­սեմ, որ չեմ ու­զում լի­նի էն­պէս, թէ ես զօ­րով աղջիկ եմ քա­շում: Քո տա­նից աղ­ջիկ քա­շե­լը ո­՛չ քո պա­տո­ւին է ար­ժա­նի, ո­՛չ էլ ի­նձ է սա­զա­կան: Հարսդ պի­տի հաս­կա­նայ, որ իր օ­գուտն այդ է: Քո էլ օ­գուտն այդ է: Դա հաս­կաց­նե­լու կա­րիք չու­նեմ: (Յովնա­նը լուռ է): Բան չեմ ա­սում. դեռ մի օր էլ ժա­մա­նակ կայ: Հա­մո­զիր հար­սիդ, թող իր կամ­քով, բա­րե­կա­մի պէս վա­ղը չէ միւս օ­րը գայ նս­տի իմ կառ­քը` ճամ­բայ ը­նկ­նենք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ա­պա որ­դի՞ս, պէ՜յ… Ի­՞նչ ա­սեմ որ­դուս… Ի­նչ­պէ՞ս կա­րե­լի է:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Որ­դիդ խո­հեմ կը լի­նի եւ կ՚ըմբռ­նի, որ իր բախ­տը չբա­նեց: Բախ­տի բան է, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի: Հարսդ ե­թէ որ­դուդ վիճա­կո­ւած լի­նէր, այս­պէս խառն օ­րե­րի ի­րար չէ­ին գայ: Կ՚ե­րե­ւայ, թէ իմ բախտն է եւ Ա­ստ­ծով այդ­պէս էլ կը լի­նի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Մեր բա­րե­կա­մու­թե­ան սի­րուն, պէ՛յ, խնայիր որ­դուս, նա որ ի­մանա՜յ…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Որ­դիդ ար­դէն ի­սկ քա­ղա­քում չի կա­րող մնալ: Նա պարտա­ւոր է, իբ­րեւ զի­նո­ւոր, ա­տե­ա­նի ներ­կա­յա­նալ: Կի­նը հոյ չի՞ տա­նի հետը: Չէ՛, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, Նու­նու­ֆա­րը իմ բախտն է: Մի՞­թէ հա­մա­ձայն չես: (Յովնա­նը լուռ է): Այն էլ ա­սեմ, ե­թէ չու­զե­նաս, ես կը հի­ւան­դա­նամ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Բայց մի՞­թէ, պէ՛յ, հնար չէ, որ բա­րե­կա­մի պէս մեզ հետ լի­նես եւ այդ բա­նը չլի­նի:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ճշ­մա­րի՛տ Աս­տո­ւած, այն­պէս յափշ­տա­կո­ւած եմ հար­սիդ գեղեց­կու­թե­ամբ, որ ա­սա­ծիդ պէս քո­վը չեմ կա­րող միանալ: Այս էլ բա­րեկամի­ խոս­տո­վա­նանք էր: Ե­թէ կ՚ու­զես` սա մի հա­նե­լուկ է. նս­տիր մտա­ծիր եւ ի­նձ պա­տաս­խան տուր վա­ղը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­սկ մեր վի­ճա­կը ի­՞նչ է լի­նե­լու:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Ա­ստ­ծով ե­րբ բա­րե­կա­մա­նանք, մի բան կ՚ա­նեմ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Է­՜հ, գէշ տեղ մթ­նեց օ­րերս, պէ՛յ: Հի­մի պի­տի նս­տեմ թղ­թէ մա­կոյկը եւ ը­նկ­նեմ ծո­վը:
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Է­՜հ, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, կե­անքն էլ քա­մու բե­րա­նը դրած մի ճրագ է: Ի­՞նչ ի­մա­նաս` ե­րբ կը մա­րի: Հի­մի ես ի­՞նչ ի­մնամ` ե­՞ս ա­ւելի կ՚ապրեմ, թէ՞ դու: Ճա­կա­տա­գիր է: (Լ­ռու­թիւն): Է­՜հ, ի­նչ որ է: Ես գնացի: (Դի­մում է դէ­պի դի­մա­ցի դու­ռը): Դու էլ գնա ձե­րոնց հա­մո­զիր:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Հե­տե­ւից գնա­լով)
— Վե­րեւն Աս­տո­ւած կայ, պէ՛յ…
­ՀԱ­ՍԱՆ ՊԷՅ
— Աս­տո­ւած հէնց այդ­պէս է ու­զում:

     Հա­սան պէյը դուրս է գնում: Մի պաշ­տօ­նե­այ, դի­մացի դռնից մտնելով, խոնարհ բա­րե­ւում է Հա­սան պէյին եւ ապա դի­մում Յովնանին` նոյն­պէս խոնարհ բա­րե­ւե­լով:

ՊԱՇ­ՏՕ­ՆԵ­ԱՅ
— Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, Վա­լի փա­շան այս րո­պէ­իս ձեզ կ՚ըն­դու­նի պատշ­գամ­բում: Մե­նա՞կ էք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ո­՛չ, քա­ղա­քա­ցի­ներ կան: (Ցոյց տա­լով աջ կող­մը) Այն­տեղ սպասում են:
­ՊԱՇ­ՏՕ­ՆԵ­ԱՅ
— Ու­րեմն Վա­լի փա­շան այս րո­պէ­իս դուրս կը գայ:

     Պաշ­տօ­նե­ան գլուխ է տա­լիս եւ հե­ռա­նում նոյն դռ­նից: Հա­սան պէյը դի­մում է դէ­պի աջ դու­ռը եւ դուրս ել­նում: Հէնց նա դուրս է ելնում, դուռը բաց­ւում է, եւ քա­ղա­քա­ցի­նե­րը ներս են մտ­նում: Նրանց մէջ են՝ Սահա­կը, Ջն­դօն, Զարդա­րը եւ Ե­ղօն: Սրանք ա­ռաջ են ան­ցնում: Նրանց հե­տե­ւում են մի խումբ այլ պա­տո­ւա­ւոր քա­ղա­քա­ցի­ներ: Սրանք բարձրա­նում են սան­դուղ­քով Յովնա­նի մօտ` պատշ­գամ­բի աջ գլու­խը: Ի­սկ բակը հետզ­հե­տէ լց­ւում է մեծ ամբո­խով: Ձախ դռ­նից ներս է գա­լիս Վալի փա­շան: Յովնա­նը եւ քաղաքա­ցիք խո­նարհ ող­ջու­նում են նրան: Վա­լի փա­շան քա­ղա­քա­վա­րի եւ սի­րա­լիր բա­րեւում է, նս­տում բազ­մո­ցին:

­ՎԱ­ԼԻ
— Ին­չո՞ւ էք նե­ղու­թիւն կրել, որ­դի՛քս:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ձեր ող­ջու­թիւնն ե­նք հարց­նում, Վա­լի՛ փա­շա:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ­ՆԵՐ
— Ձեր ող­ջու­թիւ­նը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Մե­ծա­պէս շնոր­հա­կալ եմ: Յու­սամ` քաղաքը ան­վր­դով պատ­րաստ է ճամ­բայ ը­նկ­նե­լու:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Քա­ղա­քից պատ­գա­մա­ւոր ե­նք: Բնակ­չու­թիւ­նը յու­զո­ւած է մե­ծապէս:
­ՎԱ­ԼԻ
— Զար­մա­նա­լի է, ին­չո՞ւ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­րա­դէ­ի միտ­քը կ՚ու­զէ­ինք պար­զել, Վա­լի փա­շա: Ի­՞նչ է տրա­մադիր Ի­րա­դէն բնակ­չու­թե­ան այն մա­սի հա­մար, որ անպարտ է եւ օ­րի­նական:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ի­րա­դէ­ի միտ­քը պարզ է, է­ֆէն­տի­նե՛ր: Մի կարգ վայ­րեր պատե­րազ­մի կրա­կին մօտ են եւ վտան­գո­ւած: Պէտք է մարդկային կեան­քերն ա­պա­հո­վենք: Ո­ւս­տի բնակ­չու­թիւ­նը կա­ռա­վա­րու­թե­ան պաշտ­պա­նու­թե­ամբ պար­պե­լու է իր բնա­կա­վայ­րը եւ ա­պահով տեղա­փո­խո­ւե­լու ա­ւե­լի ներ­սե­րը` մին­չեւ պա­տե­րազ­մի վտանգներն ան­ցնեն: Է­՜հ, որ­դի՛քս, հեշտ բան չէ՞ր այս պարզ բա­նը հասկանա­լը:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Հեշտ բան է հաս­կա­նա­լը, բայց շատ դժո­ւար բան է այդ բանը, տէ՛ր իմ: Թող­նել տուն, օ­ճախ, հայ­րե­նի հող եւ մեկ­նել հեռու Ա­րա­բի­ա… Շատ դժո­ւար է այս պարզ բա­նը, վսե­մա­փայլ տէր ի­մ…
­ՎԱ­ԼԻ
— Այդ­քան մի յու­զո­ւէք, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, պար­զա­պէս մէկ փոք­րիկ ա­նյար­մա­րու­թիւն է, կամ լաւ ե­ւս` ան­սո­վո­րու­թիւն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Գու­ցէ, վսե­մա­փա՛յլ տէր, Ի­րա­դէն ի­նչ որ բան նա­խա­տե­սո՞ւմ է ծերե­րի, մա­նուկ­նե­րի, յ­ղի­նե­րի հա­մար: Ի­՞նչ պի­տի լի­նի նրանց վի­ճա­կը:
ՎԱ­ԼԻ
— Ա­ռան­ձին գրու­թիւն չեմ ստա­ցել այդ մա­սին տա­կա­ւին:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ու­րեմն ի­՞նչ ա­նենք, եր­թանք փճա­նա՞նք:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ի­րա­դէ­ի հրա­մա­յա­կան պա­հան­ջը ստի­պում է ի­նձ յոր­դո­րել ձեզ, որ վա­ղը ե­ւեթ ճամ­բայ ը­նկ­նէք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­նչ­պէ՞ս ճամ­բայ ը­նկ­նենք, վսե­մա­փա՛յլ տէր: Ի­նչ­պէ՞ս քան­դուենք-եր­թանք փոր­ձանք­նե­րի դռ­նո­վը ներս: Շնո՛րհ ա­րէք, տէ՛ր իմ, թո՛յլ տուէք մայ­րա­քա­ղաք եր­թանք եւ վե­րին ա­տե­ան­նե­րից օգ­նու­թիւն հայ­ցենք:
ՎԱ­ԼԻ
— Վա­լի­ի պար­տա­կա­նու­թիւ­նը պի­տի կա­տա­րեմ եւ ձեր ան­ձե­րը վտանգից հե­ռաց­նեմ: Չեմ կա­րող թոյլ տալ, որ քա­ղա­քից հե­ռա­նաք. ճամբաները վտան­գո­ւած են:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ե­թէ այդ­պէս է, թոյլ տո­ւէք, տէ՛ր, մի կարճ ժա­մա­նակ քա­ղաքս մըըըըըընանք եւ հե­ռագ­րով դի­մենք բարձր ա­տե­ան­նե­րին:
­ՎԱ­ԼԻ
— Շատ փա­փա­քե­լի կը լի­նէր, ե­թէ դրա կա­րի­քը տես­նէ­ի: Ը­նդ­հա­կա­ռակը՝ այս­պէս ա­մէ­նից ա­պա­հով է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Աշ­խա­տե­լով յուզ­մուն­քը զս­պել)
— Հա­մար­ձակ­ւում եմ հարցնել, Վա­լի՛ փա­շա, ին­չո՞ւ է կա­տար­ւում այս ա­մէ­նը: Մենք թշնա­մի չենք, մենք ա­ւա­զակ չենք, մենք դա­ւա­ճան չենք. մենք այս ե­րկ­րի մշակներն ե­նք: Ի­՞նչ է մեր յան­ցան­քը, ին­չո՞ւ է կա­տար­ւում այս ա­մէ­նը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ան­կեղծ ա­սեմ` չգի­տեմ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Դո՜ւք չգի­տէք:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ե­՛ս չգի­տեմ: Յովնան է­ֆէն­տի, չտանք այն­պի­սի հար­ցեր, ո­րոնց չպէտք է պա­տաս­խա­նեմ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­նչ­պէ՞ս հար­ցեր չտանք: Ի­նչ­պէ՞ս չի­մա­նանք, թէ ին­չու ե­նք ո­չնչանում: Ա­հա մենք ճամ­բայ կ՚ընկ­նենք: Եւ ես հարց­նում եմ` ե­թէ ճամբին մի ա­հա­ւոր ա­ղէ­տի հան­դի­պե՞նք…
­ՎԱ­ԼԻ
— Ճա­կա­տա­գիր է, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­՞նչ է ու­զում մեզ­նից ճա­կա­տա­գի­րը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ո­՞վ ի­մա­նայ: Ճա­կա­տագ­րի լե­զուն հա­նե­լուկ է: Ճա­կա­տա­գիրն էր` մեզ պա­տե­րազմ բե­րեց: Ա­րի ի­մա­ցիր` ին­չո՞ւ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Պա­տե­րազ­մը մեծ ա­ղէտ է: Բայց մի՞­թէ մենք ե­նք յան­ցա­ւո­րը, որ ճա­կա­տա­գի­րը մեզ է պատ­ժում:
­ՎԱ­ԼԻ
— Դուք յան­ցա­ւոր չէք, թե­րեւս դուք պա­տե­րազ­մի զո­հերն էք: Աշխարհքի բան է: Այս­պէս բե­րեց աշ­խարհ­քի խա­ղը: Մէ­կը պի­տի զո­հո­ւէր, եւ ա­հա դուք էք զոհ­ւում:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Եւ դա ար­դա­րու­թի՞ւն է, վսե­մա­փա՛յլ տէր:
ՎԱ­ԼԻ
— Ար­դա­րու­թի՛ւն է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­նչ­պէ՞ս, տէր իմ: Այն ժա­մա­նակ դար­ձե­ալ կրկ­նում եմ խնդիրքս թոյլ տո­ւէք վե­րին ա­տե­ան­նե­րը եր­թանք եւ ան­ձամբ պար­զենք արդարութե­ան խն­դի­րը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, ի­՞նչ ես կորց­րել վե­րին ա­տեաններում: Ի­՞նչ­ է յոյսդ` վե­րին ա­տե­ան­ներն ես ու­զում գնալ: Դէ թոյլ տուի, ի­՞նչ պի­տի ա­սեն քեզ վե­րին ա­տե­ան­նե­րը: Նրանք էլ քեզ այն պիտի ա­սեն, ի­նչ որ ես: Եւ ի­՞նչ ե­նք ես, նրանք, ամէն­քը, ի­՞նչ կայ մեր ձեռքը. ո­չի՛նչ: Հասկա­նանք աշ­խարհ­քը, է­ֆէն­տի­նե՛ր: Աշ­խարհքս բիւ­րաւոր թե­լե­րով մի գործո­ւածք է` մէ­կը կա­պած միւ­սին: Աս­տո­ւած ո­՜ւր, վե­րին ա­տե­ան­ներն ո­՜ւր, Վա­լին ո­՜ւր… Ես վե­րին ա­տե­ան­նե­րի կամքն եմ կա­տա­րում, նրանք` ու­րի­շի, ու­րի­շը` ու­րիշի, ա­մէնքն` Ա­ստ­ծոյ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Տ­խուր):
— Աս­տո­ւա՞ծ է ու­րեմն այս ա­մէ­նի պատ­ճա­ռը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Աս­տո­ւած է վկայ, որ Աս­տո­ւած է: Ամե­­նաչն­չին բա­նը, որ կա­տարւում է, Ա­ստ­ծոյ կամքն է, որ կա­տար­ւում է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Այդ ար­դա­րու­թիւ­նը ես չեմ հաս­կա­նում:
ՎԱ­ԼԻ
— Հաս­կա­նա՛նք աշ­խարհքս: Կա­ցէք, որ­դի՛ք, ձեզ մի ա­ռակ ա­սեմ: Անփոյթ դա­տա­ւո­րի մի­նը մի աղ­քատ կնոջ որ­դուն բանտ էր գցել եւ չէր հոգում` իսկա­պէս մեղա­ւո՞ր էր, թէ՞ ոչ: Օ­րէն մէ­կը այ­րի կի­նը բարձ­րա­նում է սրա կտուրը եւ, ա­ռա­ջին չո­քե­լով, ա­ղա­չանք է ա­նում, որ իր որ­դուն բանտից ա­զա­տի: Դա­տա­ւո­րը մեր­ժում է: Աղ­քատ կի­նը ար­տաս­ւում է եւ յետ դառնում: Հէնց հե­ռա­նում է, կտու­րը փլ­ւում է եւ դա­տա­ւո­րին տա­կով ն ա­նում: Ոչ ոք չի ի­մանում, թէ ին­չից փլո­ւեց կտու­րը: Բայց ա­սում են` արդա­րու­թե­ան գր­քի մէջ գրուած է, որ այ­րի կի­նը հե­ռա­նա­լիս ար­ցուն­քի մի կա­թիլ էր գցել դա­տա­ւորի տան կտու­րին: Եւ հո­ղը այն­քան ծան­րա­ցած էր ե­ղել, որ ծան­րութիւ­նը լցո­ւե­լուն պակ­սե­լիս էր ե­ղել ար­ցուն­քի մի կա­թի­լի չափ քաշ: Ըն­կաւ կա­թի­լը կտ­րան հո­ղին, եւ կտու­րը փուլ ե­կաւ: Արդա­րութիւ­նը ծա­ծուկ մնաց եր­կուսից էլ, բայց կա­տա­րո­ւեց: Աշ­խարհս կշեռք է, մեր գոր­ծե­րը` կշեռ­քի քա­րեր: Որ քա­րը, ի­նչ քաշ որ ու­նի, իր վարձքն էլ այդ է: Ա­ստ­ծու գու­թը ամե­­նա­տես աչ­քերն ու­նի: Մէկ մր­ջիւ­նի ոտ էլ որ ցա­ւում է իր բնի մէջ, Ա­ստ­ծու սիրտը ցա­ւում է ե­րկն­քում: Գնա­ցէք խա­ղա­ղու­թե­ամբ եւ ան­հոգ ե­ղէք: Ա­մէն բան Ա­ստ­ծոյ դա­տո­ղու­թե­ան մէջ իր տե­ղը կը գտ­նի: ­Ամենաչն­չին բա­նը որ կա­տար­ւում է, Ա­ստ­ծոյ կամքն է կա­տար­ւում: Թողնենք, որ կա­տա­րո­ւի:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Գե­ղե­ցիկ օ­րի­նա­կով խօ­սե­ցիք, տէ՛ր: Հա­մար­ձակ­ւում եմ նկա­տել, որ ձեր ա­սած ար­դա­րու­թիւ­նը հի­մի­կո­ւա­նից պարզ ե­րե­ւում է: Ես Ա­ստ­ծոյ առ­ջեւ բո­լոր ա­տե­ան­նե­րին հի­մի ե­ւեթ ցոյց կը տամ ար­դա­րու­թիւ­նը, ու թող նրանք ցոյց տան մեր յան­ցան­քը: Թող ար­դա­րու­թիւ­նը հիմի­ կշ­ռի ա­մէն­քիս գոր­ծը:
­ՎԱ­ԼԻ
— Ա­մէն բան ժա­մա­նա­կին է նա­յում: Ա­մէն բան կը կա­տա­րո­ւի, կը պատա­հի ժա­մա­նա­կի դա­տա­րա­նի հա­մար: Մի վա­խե­նայ, մենք ժամա­նա­կը կը մո­ռա­նանք, ժա­մա­նա­կը մեզ կը յի­շի: Ան­հոգ ե­ղէք այս մա­սին: Շատ եմ ապ­րել, շատ տե­սել ու լաւ գի­տեմ. սա էլ մի ձոր է, որ ե­կել է, պի­տի լցո­ւի, որ ան­ցնի: Մի տա­րա­կու­սէք, հայ­րե­նա­կի՛ց եղբայր­ներ: Այս յան­կար­ծա­հաս ա­ղէ­տը ժպի­տով դի­մա­ւո­րենք, Ա­ստ­ծոյ հա­ճու­թիւ­նը վաս­տա­կենք եւ այ­լեւս այս­պի­սի դառն օ­րեր չտես­նենք:

     Վա­լին վեր է կե­նում:

ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Այն ժա­մա­նակ, յա­նուն մարդ­կու­թե­ան, կոչ եմ ա­նում ձեզ` Դո՛ւք օգնե­ցէք այս ա­ղէ­տա­ւոր ժո­ղովր­դին:
ՎԱ­ԼԻ
— Ե­՞ս, է՜, ի­՞նչ եմ ես, մի ան­կրակ մարդ: Ի­՞նչ կայ իմ ձեռ­քին: Հա՜, մեղ­քանում եմ ձեր այ­րի­նե­րին, հի­ւանդ­նե­րին եւ մա­նուկ­նե­րին: Բայց ոչ մի ու­րիշ գու­թի չեմ կա­րող նրանց յանձ­նել, քան Ա­ստ­ծոյ գութն է: Աս­տո­ւա՛ծ նրանց հս­կի: Գնա­ցէք, բա­րի ճա­նա­պարհ, Տէր ը­նդ ձեզ:

     Վա­լին դուրս է ել­նում ձա­խից:

ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ն­րա հե­տե­ւից)
— Ա­սել է` եր­թանք փճա­նա՜նք: Դա՞ է ար­դա­րութիւնը: Քա­ռա­սուն տա­րի այս ձեռ­քովս այս ե­րկ­րի տունն եմ շի­նել, ա­հա այս­պէս զար­կի՞ ձեռ­քիս:
ՋՆ­ԴՕ
— Եր­թանք, ջա­նը՛մ, եր­թանք: Դա­տարկ բան էր, ես գի­տէ­ի: Յովնանը շարժ­ւում է դէ­պի դուրս: Նրան հե­տե­ւում են բո­լո­րը: Հաս­նե­լով սան­դուղ­քի գլ­խին` կանգ է առ­նում: Ժո­ղո­վուր­դը շր­ջա­պա­տում է նրան:
­ԺՈ­ՂՈ­ՎՈՒՐԴ
— Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, ի­՞նչ ե­ղաւ, մէկ ճար ա­րա:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Էլ մենք գին չու­նենք, էլ մենք ո­չինչ ե­նք: Ա­սա­ցէք ժո­ղովր­դին, թող ու­րանայ:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ­ՆԵՐ
— Ու­րա­նա՞յ, ի­՞ն­չը ու­րա­նայ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ի­՞ն­չը… ա­մէն բան` կայք, պա­տիւ, խիղճ, հա­ւատ:
ՋՆ­ԴՕ
— Ի­՞նչ է ա­սում, խել­քը կորց­րել է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Բար­կա­ցած)
— Չեմ կորց­րել, կե­անք­նե՛րդ ա­զա­տե­ցէք:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ­ՆԵՐ
— Դէ մենք էլ կե­անքն ե­նք ա­զա­տում:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Ա­ւե­լի բար­կա­ցած)
— Կե­ա՜ն­քը` ա­մե­նա­պէտ­քակա՜­նը, մնա­ցա­ծը` խիղճ է, հա­ւատ է, ի­նչ հօրս ցաւն է, դատարկ բա­ներ են: Ա­զա­տո­ւե­ցէ՛ք, կեա՛նքն ա­զա­տե­ցէք:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ­ՆԵՐ
— Աղ­տո­տո­ւե՜լ… կա­րե­լի՞ բան է: Ի­՞նչ է ա­սում, ու­րա­նա՞նք:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Վե՜ր­ջը կը մաք­րո­ւէք: Կե­ան­քը չվեր­ջա­ցաւ: Է­լի կայ կե­անք: Ա­պա ի­՞նչ էք ու­զում. ո­ճի­րը գոր­ծո­ւի, ան­պա­տիւ լցո­ւենք հո­րերն ու լռե՞նք:
­ՄԻ ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ
— Ճա­կա­տի գիր է:
ՅՈՎ­ՆԱՆ (Զայ­րա­գին)
— Ժո­ղո­վո՛ւրդն ա­զա­տե­ցէք, դա­տարկ խօսքեր մի՛ խօսէք, ժո­ղո­վու՛րդն ա­զա­տե­ցէք, ձե՛զ ա­զա­տե­ցէք: Ամբողջ ժո­ղովր­դով ե­լէք երթանք ար­դա­րու­թիւն պա­հան­ջենք:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ­ՆԵՐ
— Ո­՞վ կը թող­նի, ո­՞ւր եր­թանք, ո­՞վ կը նայի մեզ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Վե­րին ա­տե­ան­նե­րը չեն ի­մա­նում այս ո­ճի­րը, մարդ­կութիւ­նը չի լսել. գի­տէ՞ք ի­նչ կ՚ա­նեն, ե­թէ ի­մա­նան, քար քա­րի վրայ չեն թող­նի: Ա­պա ի­մա­նա՜ն… Լուր պէտք է տրո­ւի մարդ­կու­թե­ա­նը:
­ՔԱ­ՂԱ­ՔԱ­ՑԻ
— Է­՜հ, Յովնա՛ն է­ֆէն­տի, ի­՞նչ կա­րող ես ա­նել:
­ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Ա­մէն տեղ էլ էս պի­տի ա­սեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ա­մէն տեղ է­՞ս պի­տի ա­սեն: Եր­կաթ կը հագ­նեմ, պող­պոտ կը մաշեմ, կ՚եր­թամ կը գտ­նեմ այս ոճ­րի ար­մա­տը: Տես­նեմ` նո՞յ­նը կ՚ա­սեն:
ԶԱՐ­ԴԱՐ
— Ոճ­րի ար­մա՞­տը, ո­՞վ է ոճ­րի ար­մա­տը: Մէ­կը մէկի վրայ է գցում, Ա­ստ­ծուն են ա­սում ար­մա­տը: Գնա՛, ի­՞նչ կ՚ա­նես:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Աս­տո­ւած այդ­պէս չի ա­սել: Աս­տո­ւած ին­քը չի տե­սել այդպի­սի ո­ճիր: Նրա ան­գի­տու­թե­ամբ է սա գործ­ւում: Մարդ­կու­թիւնն էլ տե­ղե­ակ չէ այս ոճ­րին: Պէտք է լուր տալ մարդ­կու­թե­ան, աշ­խարհքով մէկ պէտք է գոռալ, ձայ­նը մին­չեւ Աս­տո­ւած պէտք է հասց­նել:
ՁԱՅ­ՆԵՐ
— Է՜, ծուռ բա­ներ է խօ­սում:
ՋՆ­ԴՕ
— Ջա­նը՛մ, սա էս­պէս ծուռ խօ­սե­լով մեր գոր­ծը աւ­րեց:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ե­՞ս աւ­րե­ցի ձեր գոր­ծը, թէ՞ ձեր Աս­տո­ւածը: Ա­ռակ­ներ մի՛ խօ­սիր: Դու հաս­կա­նա­լիք չու­նես:
ՋՆ­ԴՕ
— Ա­սածդ ի­՞նչ է, ժո­ղովր­դի սիր­տը ին­չի՞ ես պղ­տո­րում, ի­՞նչ ես ա­սում` ու­րա­նայ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Ով որ չի ու­զում կե­ան­քը փր­կել, թող գնայ իր մե­ռե­լը մեռ­նելու: Ես պի­տի փր­կեմ ժո­ղո­վուր­դը: Ես պի­տի ցոյց տամ ար­դա­րու­թիւ­նը:
ՋՆ­ԴՕ
— Դու խայի­նու­թիւն պի­տի ա­նես, քո կե­ան­քը պի­տի ա­զա­տես, մեզ գցես փորձան­քը: Ճամ­բադ գնա, հաս­կա­ցանք ի­նչ մարդ ես: (Ժո­ղովր­դին) Եր­թա՛նք:
­ԺՈ­ՂՈ­ՎՈՒՐԴ
— Եր­թանք, ախ­պե՛ր, եր­թանք: (Քաշ­ւում են)։ Վեր­ջերս հա­սաւ:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Չէ՞ք ու­զում փր­կո­ւել, ես էլ ժո­ղովր­դի դա­տը կը փր­կեմ, ի­նձ կը փրկեմ. ես էլ մի ժո­ղո­վուրդ եմ:
ՍԱ­ՀԱԿ
— Ծանր խօս­քեր ա­սիր, խնա­մի՛: Հիմի­ հա­զար բան պի­տի վրադ խօ­սեն:
ՅՈՎ­ՆԱՆ
— Խօս­քե­րի ժա­մա­նակ չէ՛: Ա­մե­նա­թանկ բա­նը ձեռ­քե­րես գնում է` ժո­ղովր­դի դա՜­տը: Ես պի­տի հասց­նեմ մարդ­կու­թե­ան: Ար­դա­րու­թի՛ւն կայ, Աս­տո­ւա՛ծ կայ:

Վա­րա­գոյր

(Շար.1)

Կարդալ Շար. 2 այստեղ

ԾԷ. Տարի, 2018 թիւ 4