ԶԱՊԷԼ ԵՍԱՅԵԱՆԻ ԱՆՏԻՊ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ ԱՐԱՄ ԱՆՏՈՆԵԱՆԻՆ
(1921-1934 ԹԹ.)
Բ.

9-

23 Յունիս 1929

     8. Rue Lamartine
               Viroflay (s. et o.)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Քանի օր է որ ձեզ պիտի գրեմ բայց աչքերս կուրնալու չափ հիւանդ էին ինչպէս եւ լիարդս: Այսօր քիչ մը աղէկ եմ (թէեւ դաշտահանդէսին չի կրցայ երթալ) եւ աւելի լաւատեսութեամբ կը նայիմ աշխարհիս վրայ:
     Ձեզմէ դարձեալ ծառայութիւն մը պիտի խնդրեմ, կրնա՞ք ինձ ղրկել երկտողով մը Արմենակ պէյ Սագըզի^[1]Արմենակ պէյ Սագըզեան (Կ. Պոլիս 1872-Կ. Պոլիս 1944): Հայ եւ արեւելեան արուեստներու քաջածանօթ մասնագէտ: Յաճախած է … Continue reading անձնական հասցէն: Ներսէս Չամքերթէնը^[2]Կը բնակէր Պրիւքսէլ-Պելճիքա: Եղած է Հ. Բ. Ը. Միութեան տեղական վարչութեան փոխ ատենապետը: ուզեց ինձմէ եւ մինչեւ օրս չի գտայ, ճիշդը ըսելով չի կրցայ փնտռել:
     Միեւնոյն ատեն կը յիշեցնեմ ձեզ որ գրեթէ խոստացաք յառաջիկայ կիրակի Վիրօֆլէ գալու: Եթէ արգելք մը չունիք եւ այդ խոստումը կրնաք կատարել, ոչ միայն ես այլ եւ ամբողջ տնեցիներով չափազանց գոհ կ’ըլլանք: Եկէ՛ք ցորեկուան ճաշին եւ կը ջանամ ձեզ հաւնեցնելիք պուլղուր մը եփել: Կը ճաշենք ճամը 1ին, այնպէս որ շատ կանուխ ելլելու պէտք չես ունենար:
     Ցտեսութիւն ուրեմն եւ շատ սիրալիր բարեւներ մեր ամէնուս կողմէն:

Զապէլ Եսայեան

 

* * *

 

10-

2 Յուլիս 1929

     8, Rue Lamartine
           Viroflay (s. et o.)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Ներփակ կը գտնէք կտրոններ «Խորհրդային Հայաստան» թերթէն ուր ձեզ հետաքրքրող դատական խնդիր մը կայ^[3]Ակնարկութիւնը կ’երթայ Երեւանի Միասնիկեանի անուան հանրային գրադարանի (այժմու Հայաստանի Ազգային գրադարանի) … Continue reading: Այդ պատմութեան բարոյականը այն է որ պէտք է զգուշանալ գիրք սիրողներէն, մանաւանդ շատ սիրողներէն:
     Կը յուսամ որ կիրակի լաւ տեղ հասաք եւ առհասարակ ձեր տրամադրութիւնը աղէկ է: Այս առթիւ ձեզ [կը] ղրկեմ իմ եւ տնեցիներուն սիրալիր բարեւները:

Ձերդ Զապէլ Եսայեան

 

* * *

 

11-

 

3 Սեպտ. 1929

     179, Rue de Vaugirard
              Paris (xve)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Վերջապէս տեղաւորուեցանք մեր Բարիզի բնակարանին մէջ: Թէեւ քիչ մը նեղուածք ենք, մանաւանդ Վիրօֆլէի հետ բաղդատմամբ բայց ուրախ ենք որ վերջապէս շէյիր ուշաղի^[4]Թրքերէն՝ քաղաքի տղայ, քաղաքացի: դարձանք: Շատ ուրախ պիտի ըլլայինք եթէ յառաջիկայ կիրակի իրիկուն գայիր մեզ հետ ընթրելու: Հիմակ որ Բարիզ ենք դժուարութիւնը նուազ է քեզ համար եւ մեզ համար հաւասարապէս հաճելի մէկ երկու ժամ անցնել քեզ հետ: Կարգ մը նոր աւարներ կան որոնց մասին կը խօսիմ անձամբ, եթէ ձեզ կը հետաքրքրեն, բաշալոդա՛:
     Եթէ պարոն Թէքէեանը^[5]Նկատի ունի բանաստեղծ, վիպագիր, հրապարակագիր, խմբագիր եւ ազգային-կուսակցական գործիչ Վահան Թէքէեանը (Կ. Պոլիս … Continue reading դեռ Բարիզ է, ուրախ կ’ըլլանք եթէ ձեզ ընկերանայ: Իրեն խօսեր եմ արդէն եւ համաձայն է: Ես իր հասցէն չեմ գիտեր, բարի եղիր իրեն գրելու:
     Ցտեսութիւն ուրեմն եւ շատ բարեւներ մեր ամենուս կողմէ:
                                                                                            Զապէլ Եսայեան

Յ. Գ. 1) Պուլղուրը ապահովուած է:
          2) Գոհ կ’ըլլամ եթէ երկտողով մը ինձ պատասխանես:

 

* * *

 

12-

 24 Դեկտ. 1929

179, Rue de Vaugirard
         Paris

     Սիրելի Արամ,
     Այս առաւօտ ստացայ նամակդ եւ ստացագրի պատճէնը: Շատ շնորհակալ եմ ըրած ջանքերուդ համար եւ կրնամ ըսել թէ արդիւնքը կիյնայ à pic: Մեր պատուական բարեկամը պ. Բաշալեան ինձ խոստում մը ըրած էր եւ այս առաւօտ կսպասէի իրմէ երկտողի մը, բայց դեռ չստացայ: Մէկ երկու օրէն անշուշտ անկէ ալ լուր մը կ’առնեմ եւ կը յուսամ որ այս միացեալ ուժերով հասնիմ մինչեւ այն օրը երբ իմ խնդիրներս վերջնական ձեւ մը կստանան ինչ որ չի կրնար ուշանալ:
     Դարձեալ եւ դարձեալ շնորհակալութիւն եւ սրտագին մաղթանքներ: Կը յուսամ շուտով կը տեսակցինք:

Սիրալիր բարեւներով
Զապէլ Եսայեան

 

* * *

 

13-

10, փետր. 1930

     179, Rue de Vaugirard
              Paris (15e)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Սինեմայի ներկայացումները կը շարունակուին տունս, բայց առ այժմ թողունք օր մը անձամբ կը պատմեմ որովհետեւ խնդալիք բաները չեն պակսիր:
     Կը խնդրեմ քեզմէ, եթէ կարելի է ինձ ղրկես ժէնէրալ Պրէմոնի^[6]Զինադադարին, ֆրանսական գրաւման շրջանին Կիլիկիոյ ընդհանուր կառավարիչ, 19 Յունուար 1919- 4 Սեպտեմբեր 1920: այժմու հասցէն:
     Յետոյ կը խնդրեմ նաեւ որ եթէ հէրիֆ^[7]Թրքերէն՝ մարդ: մը ներկայանայ այդտեղ պարոն Բաշալեանը տեսնելու, նկատի ունենաս որ ինձ համար է եւ քաղցրութեամբ վարուիս հետը:
     Մոռցայ գրելու պարոն Բաշալեանի որ Կիլիկիոյ միսիոնիս ատեն իշխանութեանց հետ փոխանակուած նամակները a fait un effet bœuf.… եւ կը խնդրեմ որ խօսակցութեան ընթացքին անդրադառնայ այդ շրջանի գործունէութեանս:
     Ի միջի այլոց շատ հետաքրքրական բաներ կան այդ ծրարիս մէջ, որոնք այսօր պատմական նշանակութիւն ունին. միասին օր մը կը նայինք եւ եթէ ձեզ կը հետաքրքրեն կու տամ մատենադարանին^[8]Ըստ երեւոյթին, Եսայեան փաստաթուղթերու այդ ծրարը յանձնած է Նուպարեան մատենադարանին, որովհետեւ փաստօրէն նոյն … Continue reading:

Շատ սիրալիր բարեւներով
Զապէլ Եսայեան

 

* * *

14-

13 Յունիս 1930

     179, Rue de Vaugirard
             Paris
     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Ստացայ ձեր 12 Յունիս թուակիրը եւ ջերմապէս շնորհակալ եմ ձեր հոգածութեան համար: Նախզգուշական միջոցներ չենք առած իմ եւ այստեղի մարդոց մօտ եղածը պարզ քաղաքավարական ձեւակերպութիւն է եւ փոխարէն աւելին չեմ սպասեր:
     Արթուն ըլլալը արթուն եմ, դժբախտաբար իմ առողջական անկայուն վիճակս ինձ շատ կը վնասէ, այլապէս Պրիւսէլ կ’երթայի եւ տեղւոյն վրայ կը ջանայի կարգադրել:
     Դարձեալ շնորհակալութիւն եւ միշդ Ձերդ սիրալիր բարեւներով

Զապէլ Եսայեան

 

* * *

 

15-

10 Յուլիս 1930

     179, Rue de Vaugirard
              Paris (xv^e)

      Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Հրանդին^[9]Եսայեանի զաւակը: Ուսանած է Կ. Պոլսոյ Մխիթարեան վարժարանը, ապա՝ Փարիզի Փիէր Քուրիի անուան քիմիական … Continue reading գործը յաջողեցաւ եւ այս ուրախ լուրը կշտապեմ ձեզ իմացնելու, որովհետեւ գիտեմ թէ մօտէն եւ սրտանց կը հետաքրքրուիս:
     Կը տեսնես որ արթուն ըլլալը արթուն էի, դուն իմ սէրսէմ^[10]Թրքերէն՝ մտազբաղ: երեւոյթիս մի նայիր, որքան մեծ eour մը ընելու վրայ ըլլամ այնքան սէրսէմ երեւոյթ մը կստանամ ինչպէս կատուազգիները:
     Այս նամակս պատռէ եւ բովանդակութիւնը միտքդ պահէ: Այս օրերս օր մը հաճոյքով կ’անցնիմ ձեզ մօտ եւ կը խօսակցինք: Սօֆին chef bibliothéque-ի եւ archiviste-ի պաշտօն մը ստանձնեց Avesի գրադարանին մէջ, Թուլուզի մօտ: Ան ալ հասկցածդ չէ: 18 թեկնածուներու մէջ ինքը պաշտօնը ստացաւ շնորհիւ իր բրօֆէսորին եւ տեղւոյն dépuséին ազդեցիկ միջամտութեան եւ այդ բոլորը սարքեց ինքը առանձին, երբ յոյսը կտրեց վիզան ստանալու: Հազիւ թէ պաշտօնը ընդունած էր հեռագրով վիզան եկաւ, բայց այժմ հարկադրուած է գոնէ տարի մը մնալ: Իմ կարծիքով այսպէս լաւ եղաւ որովհետեւ այդ պաշտօնը charbrisleի պաշտօն մըն է եւ յետագային մեծ կարեւորութիւն կ’ունենայ որ այդ պաշտօնը վարած է եւ կը յուսամ լաւագոյն տպաւորութիւնը կը թողու:
     Շատ բարեւներ եւ սիրալիր զգացումներով,
     Ցտեսութիւն   Ձերդ

Զապէլ Եսայեան

* * *

16-

1 Հոկտ. 1930

     179, Rue de Vaugirard
             Paris (xv^e)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Կը խնդրեմ ձեզմէ, ինչպէս բերանացի ըսեր եմ, որ Հրանդը առաջնորդէք որու մօտ որ հարկ է որպէսզի ստանայ իր ռոճիկը:
     Այս խնդիրէս զատ ահա եւ շարք մը ուրիշ խնդիրքներ:
     1) Եթէ արգելք մը չունիք հաճեցէք շաբաթ իրիկուն գալ մեզ հետ ընթրելու: Ձեզ կը յանձնեմ նաեւ պարոն Թէքէեանին ըսելու որ չափազանց ուրախ կ’ըլլամ եթէ կարենայ ձեզ ընկերանալ:
     Եթէ շաբաթ օրուան համար արգելք մը ունիք հաճեցէք ինձ իմացնել: Այդ պարագային կ’ընթրենք ուրիշ օր մը յառաջիկայ շաբթուան մէջ:
     2) Կրնա՞ք իմ տրամադրութեանս տակ դնել երկար ժամանակով Նանսէնի^[11]Նկատի ունի նորվեկիացի նշանաւոր գիտնական, բեւեռախոյզ, մարդասէր եւ քաղաքական-հասարակական գործիչ Ֆրէտիոֆ  … Continue reading գիրքէն հատոր մը^[12]Նկատի ունի Նանսէնի “L’Arménie et le Proche Orient”: Եթէ կարելի է շատ գոհ կ’ըլլամ: Ֆրանսացի բարեկամի մը խոստացայ:
     3) Պարոն Բաշալեանը վերադարձած է՞ թէ ոչ, կամ ե՞րբ պիտի վերադառնայ: Եթէ արդէն Բարիզ է ըսէք իրեն որ այս անգամ corvéeի մը համար չէ որ զինքը տեսնել կը փափաքիմ:
     Ցտեսութիւն ուրեմն եւ կանխայայտ շնորհակալութիւններով շատ սիրալիր բարեւներ:

Ձերդ Զապէլ Եսայեան

 

* * *

17-

30 Հոկտ. 1930

     179, Rue de Vaugirard
             Paris (xv^e)

     Սիրելի պարոն Անտոնեան,
     Հրանդը յաջողութեամբ անցուց École de Chimieի մուտքի քննութիւնը որուն արդիւնքը երէկ իրիկուն յայտնեցին: Ընդունուած են 74 աշակերտներ որոնք դասաւորուած են իրենց ստացած թիւերուն համեմատ: Հրանդը դասաւորուած է 12^e ինչ որ կը համարուի շատ լաւ արդիւնք մը:
     Գիտեմ թէ ինչքա¯ն բարեկամական զգացումով կը հետաքրքրուիք մեզմով, այդ պատճառով է որ ձեզ հաղորդակից կ’ընեմ այս լաւ լուրին եւ մեր ուրախութեան:
     Այս օրերս կ’անցնիմ մատենադարանէն եւ կը տեսնուինք:

Ձերդ սիրալիր բարեւներով
Զապէլ Եսայեան

ԾԶ. ՏԱՐԻ, 2017 ԹԻՒ 4

 

Կարդալ ԶԱՊԷԼ ԵՍԱՅԵԱՆԻ ԱՆՏԻՊ ՆԱՄԱԿՆԵՐԸ ԱՐԱՄ ԱՆՏՈՆԵԱՆԻՆ (1921-1934 ԹԹ.) Գ. այստեղ