ԶԱ­ՊԷԼ Ե­ՍԱՅԵ­Ա­ՆԻ ՀԻՆԳ ԱՆ­ՏԻՊ ՆԱ­ՄԱԿ­ՆԵ­ՐԸ ԼԵ­ՒՈՆ ԲԱ­ՇԱ­ԼԵ­Ա­ՆԻՆ
(1924-1926 թթ.)

Զա­պէլ Ե­սայե­ա­նի ե­ղե­րա­կան մա­հէն ո­ւթ­սուն տա­րի­ներ ե­տք տա­կա­ւին իր­մէ մնա­ցած է ան­տիպ նա­մակ­նե­րու հս­կայ քա­նակ մը, որ կը շօ­շա­փէ ան­ձնա­կան, ազ­գային եւ հա­սա­րա­կա­կան այ­լա­զան թե­մա­ներ, յատ­կա­պէս՝ Կի­լի­կի­ոյ որ­բախ­նամ աշ­խա­տան­քին ա­ռն­չո­ւող նիւ­թեր, ո­րոնք այն­քան կա­րե­ւոր են այդ շր­ջա­նի պատ­մու­թիւ­նը հա­մա­կող­մա­նի­օ­րէն ու­սում­նա­սի­րե­լու տե­սան­կիւ­նէն։ Այս ան­տիպ­նե­րուն մէկ կա­րե­ւոր մա­սը կը պա­հո­ւի Փա­րի­զի Նու­պա­րե­ան մա­տե­նա­դա­րա­նին մէջ, ի­սկ միւս­նե­րը՝ Հա­յաս­տա­նի ազ­գային ար­խի­ւին եւ ար­խի­ւային այլ հա­ւա­քա­ծո­նե­րու մէջ։
     «­Բա­գին»ի նա­խորդ ե­րեք թի­ւե­րով հրա­տա­րա­կու­թե­ան տո­ւած է­ինք վի­պագ­րու­հի­ին 22 ան­տիպ նա­մակ­նե­րը, ո­ւղ­ղո­ւած՝ գրող Ա­րամ Ան­տո­նե­ա­նին, ի­սկ այս թի­ւով կը հրա­տա­րա­կենք ե­ւս հինգ ան­տիպ­ներ իր­մէ, յ­ղո­ւած՝ գրող, խմ­բա­գիր, թար­գա­նիչ, քա­ղա­քա­կան-հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ Լե­ւոն Բա­շա­լե­ա­նին (1868-1943)։­
     Ե­սայե­ա­նէն՝ Բա­շա­լե­ա­նին յ­ղո­ւած նա­մա­կագ­րու­թիւ­նը այս­քա­նով չի սահ­մա­նա­փա­կո­ւիր. ե­րեք այլ նա­մակ­ներ կան, հրա­տա­րա­կո­ւած՝ հայ­րե­նի բա­նա­սէր Ար­փիկ Ա­ւե­տի­սե­ա­նի կազ­մած Ե­սայե­ա­նի «­Նա­մա­կա­նի»ին մէջ^[1]Զա­պէլ Ե­սայե­ան. Նա­մակ­ներ, կազ­մեց եւ ծա­նօ­թագ­րեց Ար­փիկ Ա­ւե­տի­սե­ան, Ե­րե­ւան, 1977, նա­մակ թիւ 121, 131 … Continue reading։ Կողմ­նա­կի տո­ւե­ալ­նե­րէ գի­տենք նաեւ, որ Ե­սայե­ան զա­նա­զան ա­ռիթ­նե­րով Բա­շա­լե­ա­նին ո­ւղ­ղած է քա­նի մը այլ նա­մակ­ներ, ո­րոնց հաս­ցէ­նե­րը սա­կայն ան­ծա­նօթ կը մնան մե­զի։
     ­Բա­շա­լե­ա­նին յ­ղո­ւած Ե­սայե­ա­նի նա­մակ­նե­րուն ըն­թեր­ցու­մը կու տայ այն տպա­ւո­րու­թիւ­նը, որ ա­նոնք մտե­րիմ ե­ղած ե­ն։ Ա­նոնց նա­մա­կագ­րու­թիւ­նը շօ­շա­փած է ոչ մի­այն ը­նդ­հան­րա­կան մտա­հո­գու­թիւն­ներ, այլ նաեւ ան­ձնա­կան ու ըն­տա­նե­կան հար­ցեր, ո­րոնք այն­քան կը նե­ղէ­ին նիւ­թա­կան դժո­ւար կա­ցու­թե­ան մէջ գտ­նո­ւող մեծ գրա­գի­տու­հին։
     Նա­մակ­նե­րը հրա­տա­րա­կու­թե­ան կու տանք նոյ­նու­թե­ամբ, ա­ռանց ո­րե­ւէ մի­ջամ­տու­թե­ան։ Ի հար­կին, մեր կող­մէ ա­նոնց կցած ե­նք կարգ մը ծա­նօ­թագ­րու­թիւն­ներ։
     Հ­րա­տա­րա­կո­ւող նա­մակ­նե­րուն բնա­գիր­նե­րը կը պա­հո­ւին Հ.Բ.Ը. Մի­ու­թե­ան Փա­րի­զի Նու­պա­րե­ան մա­տե­նա­դա­րա­նի Զա­պէլ Ե­սայե­ա­նի ան­ձնա­կան թղ­թած­րա­րին մէջ։ Ա­նոնց պատ­ճէն­նե­րը մե­զի տրա­մադ­րո­ւած են նոյն Մա­տե­նա­դա­րա­նի նախ­կին փոխտ­նօ­րէն, պատ­մա­բան Վա­հէ Թաշ­ճե­ա­նի կող­մէ, ո­րուն կը յայտ­նենք մեր շնոր­հա­կա­լու­թիւն­նե­րը։

 

* * *

 

­     Կը կար­ծենք, թէ ժա­մա­նա­կը հա­սած է գի­տա­կան նոր հրա­տա­րա­կու­թե­ամբ լոյս ըն­ծայե­լու Ե­սայե­ա­նի ամ­բող­ջա­կան «­Նա­մա­կա­նի»ն, որ իր ան­տիպ­նե­րուն կող­քին պէտք է ը­նդ­գր­կէ նաեւ Ա­ւե­տի­սե­ա­նի ժո­ղո­վա­ծո­ւին նա­մակ­նե­րը, բայց վե­րա­կանգ­նո­ւած լե­զո­ւով եւ ո­ւղ­ղագ­րու­թե­ամբ, մինչ ա­նոր ֆրան­սե­րէն նա­մակ­նե­րը պէտք է հրա­տա­րա­կել ի­րենց հա­րա­զատ լե­զո­ւով եւ ո­՛չ մի­այն հայե­րէն թարգ­մա­նու­թե­ամբ, ի­նչ­պէս ը­րած է Ա­ւե­տի­սե­ան իր վե­րոյի­շե­ալ գիր­քին մէջ։

 

* * *

­

Ա.

29 Նոյ. 1924

     8, Rue Lamartine
                  Viroflay (S. et O.)

 

­     Սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան,­
     Այս ի­րի­կուն տե­սակ­ցե­ցայ քա­ղա­քա­ցի Ե.ի հետ։ Զին­քը պի­տի տես­նէ­ի ո­րոշ պատ­ճա­ռով, եւ ա­ռի­թը լաւ էր ի­րեն ը­սե­լու թէ ձեզ հետ տե­սակ­ցած եմ քիչ ա­ռաջ։ Յայտ­նե­ցի ի­րեն որ ձեր խօս­քե­րը շատ կազ­դու­րիչ է­ին ե­րկ­րի վի­ճա­կի վե­րա­բեր­մամբ ե­ւն. ե­ւն.։ «Այդ խօ­սակ­ցու­թե­նէն ետ­քը, ը­սի ի­րեն, յա­ռաջ ե­կած տպա­ւո­րու­թիւ­նը այն է որ պէտք է եր­թալ եր­կիր եւ լծո­ւիլ աշ­խա­տան­քի։ Ի հար­կէ, ա­ւել­ցու­ցի, պա­րոն Բա­շա­լե­ան Կ.ի phraséologieն չու­նի եւ հե­րար­ձակ հի­ա­ցու­մի մէջ չէ, բայց իմ կար­ծի­քով, խելք ու տրա­մա­բա­նու­թիւն ու­նե­ցող մարդ­կանց հա­մար ա­ւե­լի ա­պա­հո­վիչ է Պ. Բա­շա­լե­ա­նի գնա­հա­տու­մը»։­
     Ե. շատ մեծ ու­շադ­րու­թե­ամբ ի­նձ լսեց եւ տե­սայ թէ որ­քան գոհ մնաց. վս­տահ ե­ղէք որ ա­ւե­լորդ շա­տա­խօ­սու­թիւն չէ­ի ը­ներ ես այս հար­ցին վրայ ե­թէ վս­տահ չ’ըլ­լայի որ տե­ղիք կայ։ Ար­դիւն­քը այն ե­ղաւ որ Ե. ը­սաւ ի­նձ թէ պէտք է ան­պատ­ճառ Պ. Բ.ը մեզ հետ կա­պել գոր­ծով։ Պա­տաս­խա­նե­ցի թէ ար­տա­սահ­մա­նի մէջ մէ­կը չեմ գի­տեր որ Բ.ի նման կա­րող ըլ­լայ եւ­րո­պա­կան ի­մաս­տով գործ վա­րել ե­ւն. ե­ւն., վերջ ի վեր­ջոյ ե­կանք այն եզ­րա­կա­ցու­թե­ան որ ե­րբ Խ. Հ. Մ. ներ­կա­յա­ցուց­չու­թիւ­նը հաս­տա­տո­ւի այս­տեղ ձեզ ներ­կա­յաց­նեն ի­բր վս­տա­հե­լի ան­ձ, ա­մէն տե­սա­կէ­տով եւ գոր­ծով կա­պեն այդ հաս­տա­տու­թե­ան հետ։ «­Մենք այս­տեղ, ը­սաւ Ե. հս­կա­յա­կան գործ պի­տի ու­նե­նանք ա­ռեւտ­րա­կան եւ ֆի­նան­սա­կան, այդ­պի­սի ան­ձի մը գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը շատ թան­կա­գին կ’ըլ­լայ»։
     Յե­տոյ ի­նձ յայտ­նեց թէ ձեզ հետ ան­ձամբ ու­նե­ցած տե­սակ­ցու­թիւ­նը (Փա­րի­զի մէջ) շատ ա­պա­հո­վիչ տպա­ւո­րու­թիւն ը­րեր է իր վրայ նաեւ։­
     Այս տո­ղե­րը ձեզ կը գրեմ տե­ղե­ակ պա­հե­լու հա­մար։­
     Այս կար­գի խօս­քե­րը կ’անց­նին ու կ’եր­թան ե­թէ մէ­կը չ’ըլ­լայ որ մար­մին տայ ա­նոնց։ Վս­տահ կր­նաք ըլ­լալ որ հո­ղը մշա­կե­լու հա­մար ոչ մէկ ա­ռիթ չեմ փախց­ներ եւ ա­չալր­ջու­թե­ամբ կը հս­կեմ։ Միւս կող­մա­նէ խոր­հե­ցայ որ ա­ւե­լորդ չէ ձեզ տե­ղե­ակ պա­հել։ Կա­րե­ւո­րը այն է սա­կայն որ այդ խօս­քե­րը ը­սո­ւած ե­ն։ Ո­րոշ ծրա­գիր եւ ո­րոշ ցանկ կայ մար­դոց ո­րոնք պէտ­քա­կան կը հա­մա­րո­ւին։ Ա­մէն պա­րա­գային տպա­ւո­րու­թիւնս այն է որ ա­պա­գան կը յայտ­նո­ւի մեզ լի­քը ա­մէն կար­գի հա­ւա­նա­կա­նու­թիւն­նե­րով։
     Կը մաղ­թեմ ու­րեմն ձեզ յա­ջող ճամ­բոր­դու­թիւն եւ յոյս ու­նիմ որ ձեր վե­րա­դար­ձին ա­ռիթ կ’ու­նե­նամ ձեզ տես­նե­լու որ­քան կա­րե­լի է շու­տով։­
     Այս մի­ջո­ցիս պի­տի գրեմ նաեւ Ներ­սէ­սին^[2]Նկա­տի ու­նի հա­ւա­նա­բար պրիւք­սէ­լաբ­նակ Ներ­սէս Չամ­քեր­թէ­նը, որ տեղ­ւոյն Հ. Բ. Ը. Մի­ու­թե­ան … Continue reading։
     Ձերդ սի­րա­լիր զգա­ցում­նե­րով եւ յար­գան­քով
                                                          Զա­պէլ Ե­սայե­ան

 

* * *

 

Բ.

27 Յունվ. 1925

     8, Rue Lamartine
                Viroflay (S. et O.)

     ­Սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան,
     Վեր­ջերս Թէ­ո­դի­կը^[3]Թէ­ո­դիկ, բուն ա­նու­նով՝ Թէ­ո­դո­րոս Լապ­ճին­ճե­ան (Կ. Պո­լիս, 1873-Փա­րիզ, 1928), բա­նա­սէր, գրող, խմ­բա­գիր։ … Continue reading ի­նձ նա­մակ մը գրե­լով ը­սեր էր որ հո­գե­դո­ղիկ թո­ղու­ցի զին­քը ի­նչ որ իր տո­ւած բա­ցատ­րու­թե­ան հա­մե­մատ կը նշա­նա­կէ ե­ղեր կէ­օ­զեն­տէ­քի։ Էհ ու­րեմն, դուք ալ ի­նձ հո­գե­դո­ղիկ թո­ղու­ցիք։ Դեռ չի լսե­ցի ձեր պիւ­րոյին հաս­ցէն։ Սպա­սե­ցի նաեւ որ ձեր ը­նե­լիք դա­սա­խօ­սու­թե­ան օ­րը եւ տե­ղը ի­մա­նամ. այդ մա­սին կի­սաս­պառ­նա­կան ծա­նօ­թու­թիւն մը կար Ա­պա­գային^[4]«Ա­պա­գայ»՝ քա­ղա­քա­կան եւ հա­սա­րա­կա­կան շա­բա­թա­թերթ, լոյս տե­սած է Փա­րիզ, 1920-1940 եւ 1946-1949 … Continue reading մէջ, ու­րիշ բան չի լսե­ցի։ Ար­դե­օ՞ք ար­դէն ի­սկ ը­րած էք ձեր դա­սա­խօ­սու­թիւ­նը։ Ե­թէ այդ­պէս է, ա­ւե­լի ա­ղէկ է որ այդ մա­սին բնաւ չի գիտ­նամ։­
     Ա­մէն պա­րա­գային շատ գոհ կ’ըլ­լայի ձեզ տես­նե­լով։ Նախ ձեզ տես­նե­լու հա­ճոյ­քին հա­մար եւ յե­տոյ որ­պէս­զի կա­րե­նայի ձեզ տե­ղե­ակ պա­հել կարգ մը բա­նե­րու ո­րոնք կը կար­ծեմ թէ ձեզ կը շա­հագրգ­ռեն։ Բնաւ միտ­քէս չ’անց­նիր որ նե­ղու­թիւ­նը յանձն առ­նէք մաս­նա­ւոր ժա­մադ­րու­թիւն մը տա­լու բայց ե­թէ գիտ­նայի թէ ո­՞ւր կը հան­դի­պիմ ձեզ, ձեր աչ­քին կ’իյ­նայի։ Այս Վե­րօֆ­լէյը տե­սակ մը աք­սո­րա­վայր ե­ղաւ ի­նձ հա­մար եւ դեռ չեմ տես­ներ թէ ի­նչ­պէս վերջ պի­տի գտ­նէ։ Ամ­բողջ աշ­խար­հը աք­սո­րա­վայր է եր­բեմն… ե­րբ մարդ ա­նու­նին ար­ժա­նի մար­դու չես հան­դի­պիր։­
     Ա­մէն պա­րա­գային, սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան, գոհ կ’ըլ­լամ ե­թէ ձեր լու­րե­րէն ու­նե­նամ եւ ա­ւե­լի գոհ կ’ըլ­լամ ե­թէ ի­մա­նամ որ հան­գիստ էք եւ գոհ։
     Շատ սի­րա­լիր բա­րեւ­նե­րով եւ յար­գան­քով
                                                Ձերդ Զա­պէլ Ե­սայե­ան

 

* * *

 

Գ.

25 Սեպտ. 1925

     8, Rue Lamartine
              Viroflay (S. et O.)

     ­Սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան,­
     Ար­դե­օք որ­քան գէշ մտա­ծե­ցիք իմ մա­սիս ձեր այն­քան սի­րա­լիր եւ բա­րե­ա­ցա­կա­մու­թե­ամբ լե­ցուն նա­մա­կը այս­քան եր­կար ա­տեն ան­պա­տաս­խա­նի թո­ղե­լուս հա­մար։ Ի­րա­կա­նու­թիւ­նը այն է որ սրտմ­տու­թե­ամբ եւ ա­մէն կար­գի սրտ­նե­ղու­թիւն­նե­րով լիքն է­ի եւ խղ­ճա­հա­րու­թիւն ը­րի ձեզ գրել այդ վատ տրա­մադ­րու­թե­անս մէջ։ Նախ ը­սեմ թէ ձեր նա­մա­կը շա­բաթ մը ո­ւշ ստա­ցայ ո­րով­հե­տեւ Սեպտ. 4-5ին ի­նձ յա­տուկ պատ­ճառ­նե­րով (զորս դիւ­րաւ կը գու­շա­կէք) յար­մար սե­պե­ցի circulationէ հե­ռա­նալ եւ մեկ­նե­ցայ Պրը­թա­նե­ը, ե­րե­խա­նե­րուս մօտ։ Տա­նը պա­տո­ւի­րած է­ի որ նա­մակ, հե­ռա­գիր ե­ւն. ե­տե­ւէս չի ղր­կեն որ­պէս­զի ոե­ւէ կեր­պով չի խան­գա­րո­ւի այն խա­ղա­ղու­թիւ­նը ո­րուն պէտք ու­նէ­ի եւ ո­րու մի­ջո­ցին, ա­ռան­ձին եւ կղ­զի­ա­ցած պէտք էր որ վերջ­նա­կան ո­րո­շում­ներ առ­նէ­ի իմ սեպ­հա­կան վա­րո­ւե­լա­կեր­պիս մա­սին։ Ե­թէ եր­բեք գու­շա­կէ­ի թէ ձեզ­մէ նա­մակ կր­նար ըլ­լալ այդ օ­րե­րուն, ի հար­կէ ու­րիշ կերպ կը տնօ­րի­նէ­ի բայց այդ­պի­սի յոյս մը չէ­ի սնու­ցա­ներ բնաւ։
     Երբ Բա­րիզ վե­րա­դառ­նաք ան­շուշտ բախ­տը կ’ու­նե­նամ ձեզ տես­նե­լու եւ ա­ւե­լի ման­րա­մասն խօ­սե­լու։ Այդ բո­լոր օ­րե­րուն ե­կայ այն եզ­րա­կա­ցու­թե­ան որ Plus ça change plus c’est la même chose^[5]Նա­խա­դա­սու­թիւ­նը ֆրան­սե­րէն է՝ որ­քան որ փո­խո­ւի, նոյն բանն է­։, եւ ը­ստ այնմ պէտք է առ­նել խն­դիր­նե­րը։­
     Ինչ կը վե­րա­բե­րի ձե­ւա­կան ան­կա­նո­նու­թիւն­նե­րուն եւ ան­կար­գու­թիւն­նե­րուն ո­րոնց զոհ կ’եր­թանք ա­ռա­ւել կամ նո­ւազ ա­մենքս ալ, կը կար­ծեմ թէ ան­ձնա­կան ան­հո­գու­թե­ան խն­դիր է։ Կայ ան­շուշտ նաեւ շա­հագրգ­ռո­ւած intrigant­նե­րու զա­նա­զան տե­սա­կի թե­լադ­րու­թիւն­նե­րը ե­ւն.։ Այս տո­ղե­րը չեմ գրեր բնաւ ե­ղա­ծը ար­դա­րաց­նե­լու դի­տա­ւո­րու­թե­ամբ, այլ պար­զա­պէս այն ձգ­տու­մով որ հոգ­ւոյս խոր­քին մէջ կ’ու­զեմ դեռ յոյ­սի մը կառ­չիլ եւ կը սի­րեմ մտա­ծել թէ ի­նչ որ կը կա­տա­րո­ւի վատ, ա­նար­դար եւ ա­նար­ժան, ա­ւե­լի ան­ձե­րու սխալ­նե­րու ար­դիւնք է քան թէ ո­րոշ տե­սա­կէ հա­ւա­քա­կան մտա­ծո­ղու­թե­ան հե­տե­ւանք։­
     Այս յու­սա­հա­տա­կան եւ ա­ռեղ­ծո­ւա­ծային նա­մակս զար­մա­նա­լի թո­ւի ձեզ թե­րեւս։ Բայց կը կար­ծեմ թէ դուք կը հասկ­նաք քօ­ղար­կո­ւած ե­րանգ­նե­րը եւ ա­կն­թարթ մը ձեր մտա­ծու­մը կը հան­դի­պի իմ մտա­հո­գու­թիւն­նե­րուս։­
     Ու­րախ պի­տի ըլ­լամ ձեզ կր­կին տես­նե­լով։ Առ այժմ կը ղր­կեմ ձեզ խո­րին յար­գանք­ներս եւ լա­ւա­գոյն զգա­ցում­ներս։
                                                                                            Ձերդ Զա­պէլ Ե­սայե­ան

 

     «Ե­րե­ւան»ը^[6]«Ե­րե­ւան» քա­ղա­քա­կան, ըն­կե­րային եւ գրա­կան թերթ, լոյս տե­սած է Փա­րիզ, 1925-1930 թո­ւա­կան­նե­րուն։ … Continue reading պի­տի հրա­տա­րա­կո­ւի Հոկտ. 1ին։ Գրա­կան բաժ­նին ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը ի­նձ յանձ­նո­ւած է։ Ձեզ [ոչ] մի­այն այդ տիտ­ղո­սով այ­լեւ ան­ձնա­պէս կը խնդ­րեմ որ ձեր մե­ծա­նուն աշ­խա­տակ­ցու­թիւ­նը շնոր­հէք մեզ։ Ի­նչ­քան ու­րախ պի­տի ըլ­լայինք ե­թէ պատ­մո­ւածք մը կամ նո­րա­վէպ մը հրա­պա­րա­կէ­ինք ձեզ­մէ։

 

* * *

 

Դ.

30 Հոկտ. 1925

­     Սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան,
     Ներ­փակ կը գտ­նէք նա­մակ մը որ պա­րոն Ն. Չամ­քեր­թէն ղր­կեր է ի­նձ, ձեզ հասց­նե­լու խնդ­րան­քով։ Յոյս ու­նե­ցայ որ ես ան­ձամբ կը բե­րեմ ձեզ բայց գիտ­նա­լով որ այս օ­րերս շատ զբա­ղած էք, բոս­թով կը ղր­կեմ նա­մա­կը, վե­րա­պա­հե­լով ի­նձ հա­ճոյ­քը ձեզ տես­նե­լու ա­ռա­ջի­կայ ա­ռի­թով։
     ­Նե­րե­ցէք նա­մա­կի պա­հա­րա­նին գէշ վի­ճա­կին հա­մար, քա­նի մը օր է որ թուղ­թե­րուս մէջ է եւ ճմռթ­կո­ւեր է։
     Ձերդ յար­գան­քով եւ սի­րով
                                                  Զ. Ե­սայե­ան

 

* * *

­

Ե.

28 Սեպտ. 1926

     8, Rue Lamartine
                      Viroflay (S. et O.)

     ­Սի­րե­լի պա­րոն Բա­շա­լե­ան,­
     Ե­թէ ար­գելք մը չու­նիք, շատ ու­րախ պի­տի ըլ­լայի ձեզ տես­նե­լով յա­ռա­ջի­կայ ո­ւր­բաթ Սեպտ. 1ին կէս օ­րէ ե­տք ժա­մը 3-4 ձեր պիւ­ռօյի մէջ։
     Մեկ­նե­լէ ա­ռաջ^[7]Ակ­նար­կու­թիւ­նը կ’եր­թայ Մոս­կո­ւայի ճամ­բով Ե­սայե­ա­նի Ե­րե­ւան ու­ղե­ւո­րու­թե­ան։, հա­ճոյք մը պի­տի ըլ­լար ի­նձ հա­մար ձեզ ան­ձամբ յայտ­նել իմ ան­խախտ զգա­ցում­ներս այն եղ­բայ­րա­կան վե­րա­բեր­մուն­քի մա­սին որ միշտ եւ ա­մէն ա­ռի­թի ի­նձ հան­դէպ ու­նե­ցած է­
     Ց­տե­սու­թիւն ու­րեմն եւ յար­գա­լիր ու ջերմ զգա­ցում­նե­րով
                                                                              Ձերդ Զա­պէլ Ե­սայե­ան

    ԾԷ. ՏԱՐԻ, 2018 ԹԻՒ 2