Երբ ներկայ կ’ըլլաք խմբային ցուցահանդէսի մը ու կը սկսիք աչքէ անցնել պատերը խճողող պաստառները, պահ մը կու գայ երբ կը նշմարէք կտաւ մը որ ձեր ուշադրութիւնը կը գրաւէ իր վրայ։ Կը շարունակէք ձեր ճամբան բայց կը վերադառնաք անոր։ Եթէ անիկա Նարինէ Իսաջանեան է, ապա կանգ կ’առնէք։ Կը կենաք, որովհետեւ անմիջապէս կը ներգրաւուիք անկէ եկող թրթռացումով։
Եթէ ուզէք այդ ազդեցութիւնը նկարագրող բառապաշար մը փնտռել, հետեւեալ գոյականները (ուրիշներու կարգին) ի մտի կու գան. արմատներ, խորհուրդ, հող, փիլիսոփայութիւն, ոգի, խորք, ուժ, տիեզերք, գետին, գեղեցկութիւն, անջրպետ, յուզում, Հայաստան, եւ շատ մը այլ բաներ։ Ածականներու ցանկ մըն ալ պիտի պարփակէր՝ ներդաշնակ, անկեղծ, բաց, գրաւիչ, լեցուն, հաւասարակշռուած, զուսպ, ազատ, սահմանազերծ, անսահման, ու տակաւին բազմաթիւ ուրիշներ։ Գրեթէ բոլոր գոյականներն ու ածականները կրնան փոխն ի փոխ կողք կողքի դրուիլ ու իմաստալից նկարագրութիւններով օժտել Նարինէին գործած ազդեցութիւնները մեր վրայ։ Եթէ Նարինէին պաստառները հեռուէն դիտէք, երբեմն առաջին ակնարկով շատ բան չէք տեսներ հոն պատահող, բայց բան մը ձեզ կը քաշէ դէպի իրեն։ Երբ կը մօտենաք, ամբողջ աշխարհը, իր աշխարհը, ամբողջովին ընդելուզուած ձերինին՝ կը յայտնուի ձեր աչքերուն առջեւ։ Երբ գեղեցիկ առիթը կ’ունենաք ներկայ գտնուելու անոր անհատական մէկ ցուցահանդէսին, այդ աշխարհը կը վերածուի իւրայատուկ ու ինքնուրոյն տիեզերքի մը։
Իր պաստառներուն բազմակիութիւնն ու համապարփակութիւնը ձեզ կը մղեն զինք տեսնելու որպէս եզակի ու խորունկ փիլիսոփայ մը, մարդ արարած մը, որ իր «բառազուրկ» տեսողական արուեստին մէջէն պատգամ մը կ’ուղղէ մեզի որ կը սահմանէ մեր ով ըլլալը, ուրկէ գալը, եւ դէպի ուր երթալու ձգտումը։
Հում նիւթերը զորս կը գործածէ՝ ինչպէս հողը, աւազը, եւ այլն, մէկ կողմէ ձեզ աւելի կը մօտեցնեն մայր բնութեան՝ ֆիզիքական իր յայտնակերպումին մէջ, սակայն միւս կողմէ այդ նիւթերը, անցած ըլլալով արուեստագէտի հոգիէն ու ոգիէն, կ’անհետանան իբրեւ այդ ու կը վերածուին նորանոր գոյացութեան մը, մշտնջենական արժէքներու սրբազան պատգամով։
Արուեստագէտին գործած ազդեցութեան մասին եւս մէկ կարեւոր նկատառում. ան ոչ միայն փոխանցուած պատգամով մեզ կը դաստիարակէ, այլ մեր ներսիդիէն կը քաղէ յուզումներ, մտածումներ ու խոկումներ, մեր ոգեկան ուժերը կանչելով իրեն։ Ահա ինչու Նարինէ Իսաջանեանի արուեստը պէտք է տեղ գտնէ մէն մի թանգարանի, ցուցասրահի, հաւաքածոյի ու տան մէջ։
Անգլերէնէ թրգմ.՝ Րաֆֆի Աճէմեան
1 Նիկոլա Չելիապով. Նարինէ Իսաջանեան, ակտուալ արուեստ, 124 էջ, Երեւան, 2024։
