ՓԱԼԱՆՃԵԱՆ ԳԷՈՐԳ
Թեթեւ, բոպիկ, երբեմն շուարուն քայլերով, մատներով, ձայնով ցած կը մօտենաս, ըլլայիր կարծես, գիշերաշրջիկ, կը փսփսաս,
վայրը ես եմ, եւ կը ձգես ըսեմ երազի լացով, մանկութիւնդ ես։ Կը ժպտիս երբ դէմք չունիս. վայրը մանկութիւնն է, կ՚ըսես,
կ՚ըլլաս կարմիր փէշը ծովային խոտերուն վրայ, կը բռնկիս, կը պոռաս, կը բռնկիս իրիկուան արեւու հորիզոնէն, կը գրեմ քեզ
կարօտին ու վախին, մարմնիդ ջնջուող, անապրելի, անկենդան տաքութեան մէջ։
Աւարտած՝ կը տեսնեմ քեզ, կը դիմակալեմ, հոն՝ ուր էիր խոտերուն վրայ, պահուըտող, գրեթէ աներեւոյթ, մինչ կարմիր
ժապաւէնը, կանաչութեան օրօրուող բարձրութեան վրայ կը մատնէր քեզ, կը դողար, կը վէտվէտէր թիթեռնիկի
կամ երկինքէն ինկած, պատռուած թռուցիկի մը թերթին նման (…):
(…) Կը մօտենամ ուշացող դանդաղութեամբ, խոտերը կը խլրտին, կը շարժին, պիտի աղմկեն, կը նայիմ անոնց խռովքի
թափառող խաղաղումին, թող հանդարտին, թող ծփանուտ օրօրուին ու սիգան, մինչ հեռուէն հոտդ կը թափանցէ,
կը բխի, մարմնական սիրուըտուքէ փախած հոտդ։ Մատ մը առաջ կ՚երթամ ուր կայ բոյսերու բարակ սղոխումին մէջ՝ շուքդ,
մօտիկ շնչառութիւնը, գրեթէ շօշափը կայ սրունքիդ ողորկութեան, որ խածի (…).
(…) կարմրեցար, առանց ճչալու, չլացիր, կը հեւամ, կը դողամ երբ յանկարծ կանաչ լոյսին մէջ կեցար, մորմենիի փշոտ,
անանցանելի թուող թաւալին ետին, ապահով, հեռու, ականջներէդ կեռասներ կախած, վիպային, խնդացող, մեծ, շատ մեծ,
ամուսնութեան գացող ու մեռնող աղջկայ մը պէս, խոհուն ու թեթեւ։
(…) Եւ խօսեցանք բոլորովին անծանօթ բարբառ, թեթետտն ու բարձրագնաց ենթալեզու մը, վանկերը կ՚անցնէին,
կը տանէին մեզչեսգիտեր ո՜ր մանկական պարտէզը՝ պահուած փշալարերու ետին, արգիլուած։ Ի՞նչ էր որ կը բանար մարմինդ
թեթեւ ու զով, ի՞նչ գալիք, որ կ՚աւետուէր, կը ճառագայթէր շրթներէդ։ Այրուածքդ կանաչ։
— Ձիթենիներու ճամբա՞ն։ Հոն պատմութիւն չունինք եւ հիմա կ՛ուզես պատմեմ։
Որքան խօսիմ կը դադրիմ քեզ տեսնելէ։ Չէի տեսներ, ինչպէս երբ դէմք չունեցար։ Կը խօսիմ, կը մխրճուիմ մէջդ։ Բռնուած՝
այս անճշմարիտ ու անսուտ խոստովանութեամբ, որ իմ փորձառութիւնս է քեզմէ։ Կը կառչիմ քեզի, ըլլալու բերնիդ մօտ, մօտիկ։
Բայց պատերն ի վեր պատկերներդ կը դնեմ, քով քովի կու գան, հեգնանքով, առանց ամօթխածութեան, վախով
յանկարծ որ կը մերկացնեմ քեզ քնարական ի՛նչ զեղումի մէջ։ Կը կառչիմ անունիդ, կարծես կենսաբեր շունչ ըլլաս։
Կարծես ըլլայի՜ր։ Չկաս (…):
(…) Պզտիկ, տափակ գարշապարներ ունէիր, երբ կը քալէիր տաքցած խիճերուն վրայէն։ Ի՞նչն է որ քեզ կ՚ընէ դուն, անմտածելի։
Քերթուած մը ճապուկ ու վառ իր ռիթմով կիսատ հայրենի։
Սրունքներէդ վեր փէշդ կը հաւաքէիր, կրունկներէդ մին կը բարձրացնէիր հողէն, կը փորձէիր կանգնիլ բթամատիդ վրայ,
կ՚ուզէիր քեզ պահէի օդին մէջ, գտնէիր հաւասարակշռութիւն, յետոյ պիտի սաւառնէիր, ծիծեռնակ թափառող գարնան
քաղաքին վրայ, գիրքերուն կռունկն էիր կանգնած թռիչքին մէջ, թիթեռնիկը թրթռացող, շրջուող դուն քու վրայ,
սրունքդ միշտ մերկ ու բարձր, վարանող, գնայուն նորէն, եւ դուն ամբողջ անծանօթ ու դիւթող մարմին, պոչաւոր
աստղ որ սրբեց երկինքը ծննդեան։ — Գետին կ՚իյնայիր՝ ամբողջ աշխարհը հետդ շրջելէ ետք։
Ծանրութեան կեդրոն՝ ո՜չ մէկ վայրի համար։
Կը խօսիմ, կը ցանկամ մօտիկութիւնը որ կը դառնայ անմատչելի, բարձր, ապաստաներ ես սանդուխի մը կատարին, կը թառիս, ձեռքերդ,
բազուկներդ կը բանաս թռչելու փորձի մը մէջ։ Կը խնդաս։ — Կը թուէիր եկեղեցիի պատկերին կապտաւուն հրեշտակը, կրակէ
սանդխամատի մը վրայ կեցած, եւ արգիլող տղուն ելքը վեր (…) Մեծցար, մարմին առիր, բանտարկեցին քեզ թափանցիկ պատի ետին։
Քողարկուեցար։ Յետոյ մեռար։ Կարելի՞ է բացայայտել, այնքան սուտ, այնքան ճշմարիտ կը թուիս,
մահացու կերպով ցանկալի։ Թերեւս միշտ մեռեալ մը կը սիրեմ։
Պէտք է շարունակեմ, դիմեմ դէպի ետ որքան յառաջանամ ու տարագրուիմ քեզմէ, մտայ սենեակէդ, որ տանիմ քեզ մինչեւ մահդ։
Արձակես զիս քեզմէ, վերադարձնես ինծի մանուկի մարմինը որ խլեցիր, այն որ երբեք չի վերադառնար, գիտեմ։ Խե՜նթ, խե՜նթ ես,
պիտի ըսես։ Տղա՚յ։ Տանիքները կային տակաւին, փողոցէ ու մարդոցմէ վեր, չարութենէ, բարութենէ, օրէնքէ վեր՝ ուրկէ իբրեւ թէ երկնքին,
արեւամուտին իրիկուան փոփոխութիւները պիտի սերտէինք, լճացող գետը, ծովը, լեռներուն մանիշակագոյնը՝ ջրուած պարտէզներու
զովութեան մէջէն։ Կը պահուըտէինք վախին մէջ, հովէն դողահար, մտիկ կ՚ընես մարմնիդ շօշափին՝ որեւէ շնչառութենէ անդին։
Փէշիդ կարմիր հոտը կը մնայ ինկած՝ ոտքերուդ եւ ահա նորէն շոյանքը այրած՝ սեւցած սրունքներուդ, որոնց հեռաւոր, անմատչելի
կամարին կը պահուըտէր բացուածքը մարմնիդ։ Անկոչելիդ։ Կը սպասէինք, միսի անկարելի ու վիրաւոր հպումներու ետին, բանի մը
որ չեկաւ։ Որեւէ հարկ չկայ կորուստը շարունակելու։
…
Չնայի՜ս, կարծես այն պահն է երբ պիտի ամրան շապիկը ձգես, մերկընաս, կ՚արգիլես որ աչքերս բանամ, շօշափեմ
մորթդ հեռուէն, կը ստիպես որ չմտածեմ երբ ձեռքս տանիմ կողիդ։ Եւյետոյ, մէկէն, նայէ՜, կարծես այն պահն է
երբ կը յայտնուիս, զմայլելի, անէութենէն։
…
Որքան խօսիմ այնքան կը բացակայիս եւ որքան լռեմ այնքան կը կորսնցնեմ քեզ բառերուն մէջ չըսուած։ Միայն
խօսքի բաւիղն է դեռ որ կը կապէ զիս քեզի։ Իսկ խօսքը քուկդ է։ Խօսքը կը պատկանի ոչ ոքի։ Որքան խօսիմ
կը պատկանիմ քեզի։ Խելայեղօրէն ո՜չ ոքի։
…
Սակայն վերջապէս պէտք է ընդունիմ քեզի, ի քեզ հասնիմ։ — Լսէ՜ — վերջին անգամ, առաջինի անորոշութեամբ, առանց
մոռնալու, այսքան գիշերներու ընդմէջէն, անդոհանքէս, գտնելու քեզի համար գոնէ մէկ վանկ — ձեռքիդ
արիւնող մորմի հատիկ մը, հատիկի մը արեւակը օդին, տեսնես զիս որպէսզի մեկնիս։ — Հոն էիր, միշտ, տեղ մը,
մորթիս տակ կամ քովս, անտեսանելի ստուեր, մօտս, ամեն շարժումի հետ, ամեն դէմքի սանձարձակ դէպքին
մէջյայտնոտղ, կրկնաստուեր։ Նոյն վայրենութիւնդ, ընտանութիւնդ ըմբոստ։ Սակայն պէտք է նայիմ որ մոռնամ
ու չմոռնամ քեզ։ Տագնապը սաստկանայ, լուծուի։ — Թերեւս ամեն սէր ընդմիշտ սէր է ծննդեան հողի,
աւետում, բայց սարսափելի, խոստումը՝ քու ընծայուող, արգիլուած մարմնիդ, որուն հոտը զիս տարաւ պարտէզէ
պարտէզ, անապատէ անապատ, մինչեւ Արտաձոր, Մուշ, Տիգրանակերտ ու Կարս, կը հաշտեցնէ զիս թերեւս հողի
յիշողութեան, պարտութեան, անկումին՝ ինծի հետ, թերեւս նաեւ, գիտե՞ս, որեւէ յարութեան։ — Ամեն սէր
թերեւս մերձեցումն է նուագուն մարմնիդ, որմէ ծնայ մարմնիս մինակութեան։ Եւ հիմա թո՜ղ որ այսքան
արթնութենէ, տքնանքէ, անյիշողութենէ ետք, այս քու իմ աղէտիդ ընդմէջէն ըսեմ՝ պէտք է մեռնէիր, տարփելի։
ԾԵ. Տարի, 2016 թիւ 3
