Պատումը
Վայրկեանները ուժով կը հարուածեն։
Վայրկեաններ,
եւ իրենց վաղանցիկ երջանկութիւնը, ցաւը,
վաղանցիկ ուրախութիւնը, մինակութիւնը։
Անկումէն ետք լռութիւնն է
որ կը փորձէ զսպել։
Անկումէն ետք կայ վայրկեանը առանց ձայնի։
Կը մեռնինք լռութեան ընդմէջէն։
Փոշիի պէս որ պատուհանի յեցուկին կ՚իյնայ
եւ կամաց կամաց կը հանգչի.
փոշին անշարժութեամբ եւ ժամանակով
վայրկեանները կը թաղէ,
պատմութիւնը կը թաղէ։
Բառերուն ջնջումը.
կեանքի անիմաստութիւն.
եւ աշխարհ փշրանքներու կը վերածուի։
Երբ յանկարծ—խօսելով—
Բառերուն ծնունդը.
աշխարհի վերածնունդը։
Բառը, շունչը բերանէն
փոշին կ՚արծարծէ
եւ պատուհանի յեցուկը կը պարզէ։
Լռեցուած պատումը պատմուած է։
Մենք կ՚ապրինք պատմողներէն
որոնք ձայն մը կու տան,
որոնք շունչ կու տան
հսկայ լռութեան մէջ։
Բանաստեղծութիւն
Ձայն մը չունիմ արձակին համար։
Արձակը, իր անթերի մտածումներով,
իր գուշակելի կէտադրութիւնով, իր գծակերպ շարժումով.
բառերը էջին մէկ կողմէն միւսը կը քալեն,
անոնք կատարելաբար լուսանցքներու միջեւ
կը սկսին ու կը վերջանան։
Բայց բանաստեղծութիւնը փափուկ պար մըն է։
Բառեր եւ գիրեր էջին մէջտեղէն
կը պարեն
վեր
ու
վար.
ան կ՚արտայայտէ
միտքս—
խախտած
կեանքս—
փափուկ պար մըն է,
վեր
ու
վար։
Բառեր
Եւ մանաւանդ
կեանքը մենակեաց է։
Բոլոր շողշողուն հանդէսներէն ետք, դուն
խօսակցութիւններէն ետք առանց իմաստի,
խոստումներէն ու սպասումէն ետք,
պարապ սենեակի մէջ կը գտնես դուն քեզ։
Անշշուկ շնչառութիւնդ, շփոթած խորհուրդներդ.
աշխարհի կայտառութիւնը մեռած է,
եւ դուն –
դուն ես
դուն ես։
Աչքերդ կը գոցուին եւ աշխարհի թատրոնը կաներեւութանայ,
աչքերդ կը բացուին եւ դերասան ես,
եւ յանկարծ ամբոխի մէջ – դիմակներ ունիս.
դիմակներ
որ դէմքեր կը ծածկեն։
Բայց ինչպէ՞ս կ՚ըսես դիմակներուն.
մենակեաց
միայնակ
կոտրած։
Բառերը քարերու պէս կ՚իյնան,
յոգնած եւ օթեկ եւ անվարժ
բերանէդ։
Բերանդ,
այդ նկուղը ուր բառեր կը խառնուին
իմաստով, յիշողութիւնով, մոռացութիւնով։
Մոլորած անգործածութենէ,
բառերը օդին մէջ ուրուականներու պէս կը քալեն։
Այս բառերը, անտեսանելի,
մխիթարութիւն չեն կրնար ընծայել։
Անվերջ սկիզբ
Կեանքիս պատմութիւնը պիտի չվերջանայ մահուանս հետ։
Երբ ծնայ, պատմութիւնս սկսաւ։
Մարդիկ կ՛ըսեն մեզի որ «օր մը, պիտի մեռնինք»։
Բայց ճիշդ չէ։ Սեր կեանքերը շրջանակներու պէս են,
նոր պատմութիւններ եւ նոր սկիզբներ
կու տան ամէն բանի որու դպչինք։
Ամէն բառ որ կը խօսինք, քիչ մը նոր սկիզբ է.
ամէն բառ որ կը գրենք, քիչ մը նոր սկիզբ է.
ամէն բառ որ կը կարդանք, նոր խորհուրդ մը կամ մտմտուք մըն է մեր միտքերուն մէջ։
Միւսներուն նոր սկիզբներ կու տանք խօսելով եւ գրելով։
Երբ մեռնինք, մեր հետքերը կը շարունակուին այս կեանքին մէջ եւ ուրիշ մարդոց մէջ։
Ուրեմն, մահը բնաւ չի գար մեզի։
Միտքս
Միտքս հանգստանալ փորձեց,
հանդարտ ըլլալ փորձեց.
հեռու լեռներ տարի զայն,
դէպի ցորենի դաշտերն ու կապոյտ ծովերը առաջնորդեցի զայն։
Պղատոն, Նիցչէ, եւ Քանթ անոր կերակրեցի,
եւ ան նկարիչներ ու հեղինակներ ու բանաստեղծներ խմեց։
Բայց ասոնցմէ միշտ շուտով հեռու վազեց.
դուն. քեզի վազեց։
Որովհետեւ երկու լեռներու պէս են ուսերդ,
մազդ ցորենին գոյնը ունի,
աչքերդ աւելի կապոյտ են քան թէ ծովերը,
միտքդ արդէն փիլիսոփայութիւնով եւ բանաստեղծութիւնով լեցուն է։
Այսպէս, ամէն տեղ ուր միտքս թափառի՝ քեզի դարձեալ կը յարի։
Արծաթէ սանդուխը
Համբերատար, ուշադիր, լռիկ.
լուսինը։
Իր կլոր աչքերով արծաթէ պարաններ կը ցաթէ
դէպի գետին՝ լիճին, անտառին։
Լուսինը մութ գիշերուան մէջ կը յայտնաբերէ հանդարտ ճամբորդը,
մեղմ ծփանքները,
քնացող ծառերը։
Յաւիտենական պահապան մը։
Այս գիշեր անօթի աչքերով կը վազեմ։
Կեանքը կորսուած է անբացատրելի հարցումներու մէջ,
փայլուն լոյսերու մէջ,
կերպընկալ դղեակներու մէջ։
Այս գիշեր աչքերս վեր կը նային—
երկու լուսիններ որ կը հանդիպին լուսնին—
եւ կեանքը կ՚աներեւութանայ
անտեւականութիւնը կ՚իյնայ
եւ մնայունը կը փայլի։
Եթէ այս արծաթէ պարաններէն արծաթէ սանդուխի պէս կարենայի մագլցիլ,
պատասխանները պիտի ունենայի՞։
Գիշեր
Գիշերը հանդարտ էր։
Մեղմ առուի մօտ խորունկ կը քնանայի։
Երազներ կը նուագէին մտքիս մէջ ջութակի մը պէս.
յանկարծ, գետինը քայլափոխներու ձայնէն արթնցայ։
Ան իմ քովս էր։
Իր շունչը ծաղիկներու նման էր,
իր մորթը առուի մամուռին պէս կը բուրէր։
Երբ խօսեցաւ, բառերով չխօսեցաւ,
իր բառերը աստղերու պէս ձեռքերուս մէջ ինկան։
Երկինքներ ստեղծեցի այս աստղերով։
Ես եմ արարիչը, ես եմ տէրը։
Զարթնում
Կարելիութիւնը բնաւ չարթննալու։
Կեանքս այս պզտիկ սենեակն է,
դիրքերով ու ճաշերով ու լռութիւններով։
Դուրսը ամբողջ ապակիի է
կ՚ըսէին ինծի ամէն օր։
Բայց յանկարծ պատուհանը կը բացուի,
եւ աշխարհն այնտեղ է ինծի համար։
Եւ այս ձայները
այսօրուան ձայներ են,
իսկ ես անզօր եմ։
Մեռած ձայները չեմ կրնար լսել այլեւս,
այն հին ձայները որոնք
հոգիս կը կերակրէին
այդ սենեակին մէջ։
Ապրողները հոս են խօսելու համար
կը փսփսան,
կեանք տալու քեզի։
Ուրեմն խօսէ՛, խօսէ՛
կը կանչեմ սենեակէս։
Գիշերը կու գայ
մութ խորհուրդի մը պէս։
Ձայները պիտի խօսի՞ն
գիշերէն առաջ։
Սպասումը, անդորրութիւնը—
կարելիութիւնը—տանջա՜նք—բնաւ չարթննալու։
Հայ լեզուի խնդիրը
Հայ լեզուն տարիներով կը վերապրէր։ Իր գոյութիւնը կը վտանգուէր, իր տունը կը խորտակուէր։ Բայց կ’ապրէր։ Հայ լեզուն մոլորական հովուն պէս կը ճամբորդէր լեռներուն միջեւ, գետերուն քով, ծովերուն վրայ։ Ան հիմա կ’ապրի տարբեր վանքերու մէջ, քաղաքի մէջ, գիւղի մէջ, ագարակի մէջ։ Բայց ինչի՞ համար։ Ըսելու «տո՞ւն», «ճա՞շ», «մա՞յր», «հա՞յր», «խոհանո՞ց»։
Թէ՞ ըսելու «բնութիւն՝ մայրը որ ինծի կեանք տուաւ»։ Կիրքով ըսելու՝ «ինչո՞ւ հոս եմ»։
Տեղատուութիւն
եւ Մակընթացութիւն
Կրնամ խօսիլ բառերով որոնք իմաստ ունին։ Երբ մանուկ էի, «ես քեզի կը սիրեմ», «յոգնած եմ», «անօթի եմ», միայն մէկ բան կը նշանակէին։ Բառերը բառեր եղող բառեր էին բառեր էին։
Բայց կեանքը կը շարունակէ եւ հիմա երկու աշխարհի միջեւ կը գտնուիմ։ Կեանքէս տեղատուութիւնը եւ մակընթացութիւնը յոյս եւ մահ կու տան։ Ընկերներ, մեկուսի պատուհանը… աղմկոտ ճաշկերոյթները, լուսինը… խօսակցութիւնները, թէյամանին շոգին։
Ինչ որ ստեղծեմ, այն եմ ես։ Սակայն բառերով չեմ կրնար ստեղծել։ Ինչպէ՞ս ստեղծեմ կոտրածը։ Երբ «վարդ մը» կ’ըլլայ «վարդ մը վարդ մըն է որ վարդ մըն է» կ’ըլլայ «վարդ մը est une rose is a rose»։ Կեանքիս տեղատուութիւնն ու մակընթացութիւնը ստեղծող մը կը ստեղծեն եւ ստեղծագործութեան գործիքները կը ծամածռեն։
Եւ դուն։ Դուն դուն ես, ես ես եմ, եւ anyway that a word is spoken, a word is written, a word is expressed, la création reste déformée, arbitraire, որովհետեւ դուն ես եւ ես եմ, եւ մեր աշխարհները կոտրած են։
ԾԵ. Տարի, 2016 թիւ 3
