Երեւանեան մշակութային-հրատարակչական շարժումի գործօն բեւեռներէն է «Արի» մատենաշարը՝ իր այլազան հրատարակութիւններով: Այս պարագային, անոր արտադրութիւններէն՝ դարձեալ Ասատուր-երեւոյթին եւ գործին առնչուող... Կարդալ աւելին
ԻՆՉՈ՞Վ կը բնորոշուի մտաւորական աշխարհը, եթէ ոչ մեծ մտքերու ներկայութեամբ։ Որոշ մտքեր կան որոնք ունին ծնիչ ուժ, որոնք կ՚արձակեն գաղափարներու անկաշկանդ հոսանքներ, որոնց վերարտադրիչ ուժով կ՚ոռոգուին նոր մտքեր, կը ստեղծուի նոր տրամասութիւն եւ կը վերահաստատուի շարունակականութեան գոյութիւնը։ Կարդալ աւելին
ԱՌԱՋԻՆ անգամ Մարկ Նշանեանի անուան հանդիպեցայ 90ականներու աւարտին։
Խորհրդային Միութեան փլուզման տարիներն էին, արեւը եւ լոյսը նոր կը մտնէին սովետական աշխարհ ու ազատականութեան մթնոլորտին մէջ տասնեակ այլախոհ գրողներու կողքին վեր կը յառնէր նաեւ Աբրահամ Ալիքեանի անունը, որ իր ետին թողելով գրական յայտնի եւ գաղտնի գրականութեան մը էջերը Կարդալ աւելին
Լոյս տեսաւ ֆրանսահայ գրող Զարեհ Որբունիի (Էօքսիւզեան, 1902-1980) վիպային գործերու եռահատոր քննական հրատարակութեան առաջին հատորը «Յովհաննիսեան» ինստիտուտի կողմէ, Երեւան, 2021ին։... Կարդալ աւելին
«Զուարթնոց» հանդէսի արխիւի քննութեան ընթացքին, ուրիշ նիւթերու կարգին, գտնուեցան Մ. Իշխանէն շարք մը քերթուածներ եւ քանի մը նամակներ՝ ուղղուած հանդէսի խմբագրին՝ Հրանտ Բալուեանի (1904-1968)։ «Զուարթնոց» ունեցած է հրատարակութեան քանի մը շրջաններ՝ 1929-էն մինչեւ գրեթէ խմբագրին մահը, բազմաթիւ ընդմիջումներով. ամսաթերթ... Կարդալ աւելին
1990-2000-ական թուականներուն, Փարիզի «Յառաջ» օրաթերթը սովորութիւնը ունէր Մեծ Եղեռնի տարելիցին հրատարակելու նմոյշներ այն թղթակցութիւններէն, որոնք 1915-ին Շաւարշ Միսաքեանի կողմէ ուղարկուած էին Պոլսոյ իր թաքստոցէն եւ Սոֆիայի «Հայաստան» եռօրեային մէջ լոյս տեսած։ «Հայաստան»ի հաւաքածոն բաւական հազուագիւտ է, բայց Վիեննայի... Կարդալ աւելին
Նորվան արք. Զաքարեան իր «Առաջին ընթերցում Գրիգոր Պըլտեանի Կրկնագիր մարդը» վերնագրով յօդուածին մէջ («Բագին» 2016, թիւ 1-2) հրաշալի կերպով կը ներկայացնէ այս հատորը։ Ան մեզի կ՚ընծայէ տարբեր շերտերը այս եզակի գործին, որուն մէջ կ՚ուրուագծուին ինքնութեան հարցը, օտարութիւնը, եւ այդ օտարութեան փորձառութենէն վերածնող մարդը։
Չեմ ուզեր գիրքին նիւթը դարձեալ ներկայացնել հոս, այլ կ՚ուզեմ Կրկնագիր մարդը Կարդալ աւելին
Չեմ ուզեր գիրքին նիւթը դարձեալ ներկայացնել հոս, այլ կ՚ուզեմ Կրկնագիր մարդը Կարդալ աւելին
Վեհանոյշ Թեքեան ձեզմէ շատերուն հաւանաբար ծանօթ է իբրեւ բանաստեղծուհի։ Առաջին երկու հրատարակած հատորները՝ 1969ին Կապոյտ Ապրիլ եւ 1974ին Ոստրէ, բանաստեղծական հատորներ են։ Սակայն, ասոնցմէ ճիշտ ետք՝ 1977ին, արդէն կը հրատարակէ Ճեղքուած մանրանկար կոչուող երրորդ հատորը, որ կը խմբէ լիբանանեան պատերազմի առաջին տարիներու... Կարդալ աւելին
2010-ին գրեցի Գրիգոր Պըլտեանի վիպաշարին (աւելի ճիշդ՝ վիպաշարի առաջին հինգ հատորներուն) մասին «Քայքայումի ժամանակը» վերնագրուած աշխատասիրութիւն մը, որ լոյս պիտի տեսնէ Պատկեր, պատում, պատմութիւն շարքիս 2-րդ հատորին մէջ (Ակտուալ Արուեստ, Երեւան, 2016)։ Այդ աշխատասիրութեան վերջին բաժինն է, որ կը ներկայացնեմ հոս։ Նկատի կ՚առնէ վիպաշարին երկրորդ միաւորը եւ... Կարդալ աւելին
Նկարներդ, սեւ ճերմակ, կը շարունակեն տողանցել մտքիս հորիզոնին՝ անմեղութեան ժամանակի մը անվերջանալի երթը յուշելով։ Երբ անոնց կը նայիմ, կարծես ես ինծի է որ կը նայիմ անցեալի մը ոսպնեակէն, անցեալ մը ուր կամ ու չկամ, եւ ուրեմն կը մնամ միշտ անվերջ փնտռտուքի մը մէջ։ Կը փնտռեմ քաղաքիս փողոցներն ու անոր ժամանակները։ Ինչ որ կը գտնեմ՝ հոսկէ հոնկէ... Կարդալ աւելին
ԳԷՈՐԳ ՓԱԼԱՆՃԵԱՆ
Թեթեւ, բոպիկ, երբեմն շուարուն քայլերով, մատներով, ձայնով ցած կը մօտենաս, ըլլայիր կարծես, գիշերաշրջիկ, կը փսփսաս,
վայրը ես եմ, եւ կը ձգես ըսեմ երազի լացով, մանկութիւնդ ես։ Կը ժպտիս երբ դէմք չունիս. վայրը մանկութիւնն է, կ՚ըսես,
կ՚ըլլաս կարմիր փէշը ծովային խոտերուն վրայ, կը բռնկիս, կը պոռաս, կը բռնկիս իրիկուան արեւու հորիզոնէն, կը գրեմ քեզ կարօտին ու վախին, մարմնիդ ջնջուող, անապրելի, անկենդան... Կարդալ աւելին
Թեթեւ, բոպիկ, երբեմն շուարուն քայլերով, մատներով, ձայնով ցած կը մօտենաս, ըլլայիր կարծես, գիշերաշրջիկ, կը փսփսաս,
վայրը ես եմ, եւ կը ձգես ըսեմ երազի լացով, մանկութիւնդ ես։ Կը ժպտիս երբ դէմք չունիս. վայրը մանկութիւնն է, կ՚ըսես,
կ՚ըլլաս կարմիր փէշը ծովային խոտերուն վրայ, կը բռնկիս, կը պոռաս, կը բռնկիս իրիկուան արեւու հորիզոնէն, կը գրեմ քեզ կարօտին ու վախին, մարմնիդ ջնջուող, անապրելի, անկենդան... Կարդալ աւելին
«...մի՛ կարդար, տե՛ս»-ասում է հեղինակը՝ ընթերցողին յանձնելով իր նոր գիրքը՝ վերնագրուած Ինչ որ չես տեսներ։ Ինքը՝ հեղինակը պնդում է, որ «դժուար ասելին կամ լռելին» այս գրքի մասն են կազմում, ես պիտի յաւելեմ՝ դժուար տեսանելին կամ անտեսանելին է գրքի շարժիչ ուժը։ Այստեղից էլ ահա հակասութիւնը, գիրքն ինքն իրեն ներկայացնում է իբրեւ մի բան, որը տեսանելի չէ՝ ինչ որ չես... Կարդալ աւելին
Գրիգոր Պըլտեանի երեք պատումները՝ «Սեմեր», «Հարուածը» եւ «Նշան», լոյս տեսան «Գիշերադարձ»ի առաջին հատորով, 2012-ին։ Այս ինքնակենսագրական երեք պատումներով կը սկսի Գրիգոր Պըլտեանի «Գիշերադարձ» գրական լայն աշխատանքը, որուն արդէն ութը հատորները տպագրուած են։ Պատումներուն վայրը Պէյրութի Հայաշէնի բլուրն է, ուր կ՚ապրին օսմանեան տարբեր գաւառներէ հասած վերապրողներ։ Կարդալ աւելին
«Փայլուն պատկեր
անշարժ
կը կենար մակերեսին վրայ
կը կապուէր բոլոր
մակերեսներուն
խորութեան խաբկանքով≫
...
ՐԱ — Եւ միւս գիրքերը, ամէն անգամ որ պատում... Կարդալ աւելին
անշարժ
կը կենար մակերեսին վրայ
կը կապուէր բոլոր
մակերեսներուն
խորութեան խաբկանքով≫
...
ՐԱ — Եւ միւս գիրքերը, ամէն անգամ որ պատում... Կարդալ աւելին
«Ինչպէ՞ս կարելի է տուն մտնել»։
Այս հարցով է աւարտւում Գրիգոր Պըլտեանի «Հատուածներ հօր» գործի տպագիր հատուածը, որը կարծես թէ անդրադարձող պատասխանն է գործի սկզբում հնչած մէկ այլ հարցի՝
«Ինչպէ՞ս կարելի է մտածել»։
Ուրեմն, ի սկզբանէ, եւ ի վերջոյ նաեւ, գործ ունենք անհնարինութեան հետ։ Նախ մտածելու անհնարինութեան, որ խօսող ես-ի Կարդալ աւելին
Այս հարցով է աւարտւում Գրիգոր Պըլտեանի «Հատուածներ հօր» գործի տպագիր հատուածը, որը կարծես թէ անդրադարձող պատասխանն է գործի սկզբում հնչած մէկ այլ հարցի՝
«Ինչպէ՞ս կարելի է մտածել»։
Ուրեմն, ի սկզբանէ, եւ ի վերջոյ նաեւ, գործ ունենք անհնարինութեան հետ։ Նախ մտածելու անհնարինութեան, որ խօսող ես-ի Կարդալ աւելին
«Cinquante ans de littérature arménienne en France» («Ֆրանսայի հայ գրականութեան յիսուն տարիներ») հատորը կը կարդամ իբրեւ հայ գրականութեան նախաճաշակս զարգացնող ճոխ ցուցակ մը։ Երբ անհանգիստ կը զգամ հայերէնէ անգլերէն թարգմանութիւն մը վերջացնելէ ետք, երբ կը ձանձրանամ Կարդալ աւելին
1 ՊԱՏՈՒՄԸ՝ ՊԱՏՈՒՄԷՆ ԱՆԴԻՆ, Ի ՍԿԶԲԱՆԷ
Պըլտեանի արձակին ծննդավայրը առաջին քսանամեակի քերթողական գործերն են, ուր ան կ՚երեւի յաճախ «բանաստեղծական»ին հետ տողընդմէջ, բայց ուր միանգամայն, շատ կանուխէն, խնդրարկուած-մերժուած են ասոնց աւանդական սահմանումները, նաեւ՝ երկուքի անջատումը։ Կարդալ աւելին
Պըլտեանի արձակին ծննդավայրը առաջին քսանամեակի քերթողական գործերն են, ուր ան կ՚երեւի յաճախ «բանաստեղծական»ին հետ տողընդմէջ, բայց ուր միանգամայն, շատ կանուխէն, խնդրարկուած-մերժուած են ասոնց աւանդական սահմանումները, նաեւ՝ երկուքի անջատումը։ Կարդալ աւելին
Կան այլազան տեսութիւններ գրական եւ անշուշտ լեզուական իրականութենէ մը ներս գրողի մը առկայութեան, գրութեան ներկայութեան, ընթերցողի համահեղինակութեան եւ այլ միջանկեալ վիճակներու մասին։ Յստակ է սակայն, որ ընթերցման անհատական փորձառութենէն անդին կայ գրողի արտադրութեան լեզուական համայնքի մը կողմէ ընկալման հարցը, այն իմաստով որ... Կարդալ աւելին
