Կան այլազան տեսութիւններ գրական եւ անշուշտ լեզուական իրականութենէ մը ներս գրողի մը առկայութեան, գրութեան ներկայութեան, ընթերցողի համահեղինակութեան եւ այլ միջանկեալ վիճակներու մասին։ Յստակ է սակայն, որ ընթերցման անհատական փորձառութենէն անդին կայ գրողի արտադրութեան լեզուական համայնքի մը կողմէ ընկալման հարցը, այն իմաստով որ... Կարդալ աւելին
Առաջին կուրսի աղջիկները հիասթափ էին ու յուսախաբ։ Ինչքան էլ որ գիտէին, որ իրենց ֆակուլտետ տղաներ շատ քիչ են դիմում, մէկ է, իւրաքանչիւրը հոգու խորքում իրեն մի տեսակ զրկուած էր զգում։ Գիտէին նաեւ, որ համալսարանի միւս տղայաշատ ֆակերի ուսանողներն իրենց շէնքն անուանում են «հարսնացուների մասնաշէնք», բայց եւ այնպէս իւրաքանչիւրն էլ սրտի, հոգու, մտքի... Կարդալ աւելին
Ես, դուն եւ ժամանակը
Գոյներու աստղահոյլին մէջ մխրճուող
Նաւը հատեց վերջին գիծը հորիզոնին,
Ուր, աներեւոյթն էր անմեկնելի,
Ձգեց վրձինիս վրայ երանգ մը անսովոր,
Զոր մեքենական գիծեր կը մրոտէ
Հիմա, պաստառին վրայ։
Կարդալ աւելին
Գոյներու աստղահոյլին մէջ մխրճուող
Նաւը հատեց վերջին գիծը հորիզոնին,
Ուր, աներեւոյթն էր անմեկնելի,
Ձգեց վրձինիս վրայ երանգ մը անսովոր,
Զոր մեքենական գիծեր կը մրոտէ
Հիմա, պաստառին վրայ։
Կարդալ աւելին
Քերթում
Ջուրը կեցնել
որպէսզի մտածումը
անսպասելին
որ կայացաւ քայքայումին մէջ
մարմնաւորուի
որպէսզի դառնայ խօսք
անհետանալէն առաջ Կարդալ աւելին
Ջուրը կեցնել
որպէսզի մտածումը
անսպասելին
որ կայացաւ քայքայումին մէջ
մարմնաւորուի
որպէսզի դառնայ խօսք
անհետանալէն առաջ Կարդալ աւելին
Լերան կողն ի վեր։ Սեպ։
Կը բարձրանամ։ Գոնէ ատոր զգայութիւնն է։ Բուներուն միջեւ՝ լոյսի, ստուերի խաւեր, որոնք կը բծաւորեն միջոցը, կը շերտեն։ Ուղղահայեաց ալիքաւորում գիծերու։ Խաժ, խորունկ, հովասուն թափանցկութիւն մը։ Թերեւս նաեւ նոր փարատած մշուշի ծուէններ՝ որոնք կը կախուին ճիւղերէն, կը քայքայուին հետզհետէ։ Հով։ Շունչ։ Փայլեր կը կտրտեն կատարները. Կարդալ աւելին
Կը բարձրանամ։ Գոնէ ատոր զգայութիւնն է։ Բուներուն միջեւ՝ լոյսի, ստուերի խաւեր, որոնք կը բծաւորեն միջոցը, կը շերտեն։ Ուղղահայեաց ալիքաւորում գիծերու։ Խաժ, խորունկ, հովասուն թափանցկութիւն մը։ Թերեւս նաեւ նոր փարատած մշուշի ծուէններ՝ որոնք կը կախուին ճիւղերէն, կը քայքայուին հետզհետէ։ Հով։ Շունչ։ Փայլեր կը կտրտեն կատարները. Կարդալ աւելին
Ժանգն է թափանցողը,
ապակիներով ոռոգուած անդունդ։
Վերջնական փոսն է
հմայիչը,
թափօրով մեզ հրողը։
Մի՛ կարծեր որ անթեղուած կրակը
կը պաղի ցօղով։
Անկեղծ հնազանդութիւնն է...
ողջախոհերու հաւատարիմ սնունդը, Կարդալ աւելին
ապակիներով ոռոգուած անդունդ։
Վերջնական փոսն է
հմայիչը,
թափօրով մեզ հրողը։
Մի՛ կարծեր որ անթեղուած կրակը
կը պաղի ցօղով։
Անկեղծ հնազանդութիւնն է...
ողջախոհերու հաւատարիմ սնունդը, Կարդալ աւելին
Կապիկի
թաթը
պատշգամբի արանքով: Թաթը կրակում է: Նախագահը չի ընկնում: Մահն ինքն իր կատակի ճանապարհին շեղում է նրա ճակատին ուղղուած մուրապայի հատիկներով կապիկի թաթը, որ նետում ես հիւրասենեակի կենտրոնում քնած կատուի ձագերի առջեւ: Նրանք կիսախուփ աչքերով թրթռացնում են... Կարդալ աւելին
թաթը
պատշգամբի արանքով: Թաթը կրակում է: Նախագահը չի ընկնում: Մահն ինքն իր կատակի ճանապարհին շեղում է նրա ճակատին ուղղուած մուրապայի հատիկներով կապիկի թաթը, որ նետում ես հիւրասենեակի կենտրոնում քնած կատուի ձագերի առջեւ: Նրանք կիսախուփ աչքերով թրթռացնում են... Կարդալ աւելին
Կեանքի վերջին տարիներուն, գրականագէտ Ալմաստ Զաքարեանը (1923-2013) հրատարակած էր ծովածաւալ (1900 էջ) Եղիշէ Չարենց. կեանքը, գործը, ժամանակը աշխատութեան երեք հատոր (1997, 2003, 2008)։ Ըստ մահագրութեան մը, «Ա. Զաքարեանն աշխատեց այս կոթողային մենագրութեան յաջորդ հատորների վրայ, բառիս բուն... Կարդալ աւելին
ԿՐԹԱԿԱՆ ԵՒ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ
ՀԱՐՑԱԴՐՈՒՄՆԵՐԸ
ՀԱՅ ԳՐՈՂՆԵՐԻ
1918-1920 ԹՈՒԱԿԱՆՆԵՐԻ
ՆԱՄԱԿԱԳՐՈՒԹԵԱՆ ՄԷՋ
ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ ՔՆԱՐԻԿ
Առաջին Հանրապետութեան շրջանը մեր ժողովրդի համար բարդ ու հակասական, բայց եւ միաժամանակ՝ նուիրական ձեռքբերումներից մէկն էր նշանաւորում: Վերջապէս, վեցդարեայ պետականազուրկ մեր հաւաքականութիւնը Կարդալ աւելին
Գրիգոր Պըլտեանի Հայկական ֆուտուզիզմ մենագրութիւնը մանրակրկիտ ու խորազնին ներկայացումով մեր գրականութեան պատմութեան լոյսին բերած է մոռացութեան գիրկը նետուած Կարա-Դարվիշի (Յակոբ Գէնջեան, 1870-1932) անունն ու արտադրութիւնը[1]։ Արեւելահայ ապագայապաշտութեան ռահվիրան, ինչպէս... Կարդալ աւելին
Դերենիկ Դեմիրճեանի ստեղծագործութիւնը դեռեւս խորհրդային տարիներին հանգամանօրէն ուսումնասիրուել, հրատարակուել եւ բազմիցս վերահրատարակուել է: Ակադեմական հրատարակութիւնը կազմում է 14 ստուար հատոր: Կարդալ աւելին
Գործող անձինք
ՅՈՎՆԱՆ – մեծահարուստ հայ
ՆԱԶԷ – Յովնանի կինը
ՄԱՐԷ – Յովնանի մայրը
ԽՈՐԷՆ – Յովնանի որդին
Կարդալ աւելին
ՅՈՎՆԱՆ – մեծահարուստ հայ
ՆԱԶԷ – Յովնանի կինը
ՄԱՐԷ – Յովնանի մայրը
ԽՈՐԷՆ – Յովնանի որդին
Կարդալ աւելին
տասնմէկերորդ ամսուան
քսանվեցերորդ օրն եմ
աս աշխարհը
մուտք գործեր
կ’ըսէր անձնաթուղթս
տասնմէկերորդ ամսուան
քսանեօթներորդ օրն եմ Կարդալ աւելին
քսանվեցերորդ օրն եմ
աս աշխարհը
մուտք գործեր
կ’ըսէր անձնաթուղթս
տասնմէկերորդ ամսուան
քսանեօթներորդ օրն եմ Կարդալ աւելին
Ան պատմեց քեզի պատմութիւնը քու մասիդ։
Անապատէն կու գաս դուն ալ, իրեն պէս։ Կապ չունի որ ծնունդէդ եօթ ու կէս տասնամեակ առաջ էր Դէպքը։ Մինչ կը կարծէիր, թէ կը մեծնայիր ապահով, ասիկա-անիկա ըսելով աշխարհը կը ճանչնայիր, Դէպքը հետդ էր, մէջդ. կը մեծնար, քեզի հետ կամ քեզի համար։
Մինչ այդ կային պատմութիւնները Դէպքին. կարաւաններ՝ արեւուն տակ... Կարդալ աւելին
Անապատէն կու գաս դուն ալ, իրեն պէս։ Կապ չունի որ ծնունդէդ եօթ ու կէս տասնամեակ առաջ էր Դէպքը։ Մինչ կը կարծէիր, թէ կը մեծնայիր ապահով, ասիկա-անիկա ըսելով աշխարհը կը ճանչնայիր, Դէպքը հետդ էր, մէջդ. կը մեծնար, քեզի հետ կամ քեզի համար։
Մինչ այդ կային պատմութիւնները Դէպքին. կարաւաններ՝ արեւուն տակ... Կարդալ աւելին
Բանաստեղծութիւնը կամ ընդհանրապէս գեղարուեստական գրականութիւնը կարելի՞ է սփիւռքի մէջ։
Նախ եւ առաջ վերի հարցադրումին մէջ գործածուած եզրերուն առնչութեամբ հարկ է կատարել կարգ մը լրացումներ։ Սփիւռքը չէ գլխագրուած, որովհետեւ հարցումը կ՚ուզէ մտածել ընդհանրապէս սփիւռքներու, եւ ոչ՝ յատուկ անունին մասին այն կարողական... Կարդալ աւելին
Նախ եւ առաջ վերի հարցադրումին մէջ գործածուած եզրերուն առնչութեամբ հարկ է կատարել կարգ մը լրացումներ։ Սփիւռքը չէ գլխագրուած, որովհետեւ հարցումը կ՚ուզէ մտածել ընդհանրապէս սփիւռքներու, եւ ոչ՝ յատուկ անունին մասին այն կարողական... Կարդալ աւելին
Գիրք մը, օրինակ
Գիրքին կողքը կարդալու պէտք չկայ. ատիկա ըրեր ես արդէն ցուցափեղկէն դիտած ատենդ կամ գրախանութին մէջ, գրաւուեր ես անոր ձեւաւորումէն եւ գներ ես զայն։ Կամ եթէ բարեկամ մը տուեր է, ստիպելով, որ կարդաս՝ «շատ աղուոր է», - թէեւ այս պարագային յստակ չէ, թէ «աղուոր» ճիշդ ինչ կը նշանակէ, հակառակ աղջկան մը Կարդալ աւելին
Գիրքին կողքը կարդալու պէտք չկայ. ատիկա ըրեր ես արդէն ցուցափեղկէն դիտած ատենդ կամ գրախանութին մէջ, գրաւուեր ես անոր ձեւաւորումէն եւ գներ ես զայն։ Կամ եթէ բարեկամ մը տուեր է, ստիպելով, որ կարդաս՝ «շատ աղուոր է», - թէեւ այս պարագային յստակ չէ, թէ «աղուոր» ճիշդ ինչ կը նշանակէ, հակառակ աղջկան մը Կարդալ աւելին
Քանդումներու ձայներ յաճախ ես կը լսեմ՝
փլող պատեր, ինկող քարեր,
օրերու հետ դատարկուող շրջանակներ պատուհանի...
Այո, երբեմն մղձաւանջներուս
մէջ դեռ կը պայթին սուլոցներ ռումբի,
ու չեմ հասկնար
ասոնք կը հասնին արդեօք անցեալէ՞ս
թէ խուլ ձայներ են ժամանակէ մը... Կարդալ աւելին
փլող պատեր, ինկող քարեր,
օրերու հետ դատարկուող շրջանակներ պատուհանի...
Այո, երբեմն մղձաւանջներուս
մէջ դեռ կը պայթին սուլոցներ ռումբի,
ու չեմ հասկնար
ասոնք կը հասնին արդեօք անցեալէ՞ս
թէ խուլ ձայներ են ժամանակէ մը... Կարդալ աւելին
Ֆրանսացի գրող եւ քննադատ Ժան-Փօլ Էնթհովէն Փրուսթի վէպին նուիրուած գրութեան մը մէջ կը նշէ հետեւեալը. «Անոնք, որոնք երբեք չեն կարդացած «Կորուսեալ ժամանակի փնտռտուքով» վէպը...կ'անգիտանան, որ անոր երեք հազար էջերը ունին արտառոց ուժը կերպարանափոխելու անոնց իսկական... Կարդալ աւելին
«Սկսեր էր լքում ժամանակը»
Գ.Պըլտեան, Պատկերը
Առաջին անգամ երբ սկսայ Պըլտեանի վէպերէն մէկը կարդալ, ինքզինքս գտայ հետաքրքրական երեւոյթի մը առջեւ։ Մտովի ընթերցելը հետըզհետէ կը դառնար անկարելիութիւն։ Պըլտեանի գրութիւնը ճկունութեամբ կը հոսէր ու... Կարդալ աւելին
Գ.Պըլտեան, Պատկերը
Առաջին անգամ երբ սկսայ Պըլտեանի վէպերէն մէկը կարդալ, ինքզինքս գտայ հետաքրքրական երեւոյթի մը առջեւ։ Մտովի ընթերցելը հետըզհետէ կը դառնար անկարելիութիւն։ Պըլտեանի գրութիւնը ճկունութեամբ կը հոսէր ու... Կարդալ աւելին
Ամպիս մէջ
Սկսիմ քառանկիւն մը մրոտելով.
Գրչով շոյեմ ճերմակը թուղթին մինչեւ մելանս
յղանայ։
բառ մը
բառեր
Պարապութեան դէմ է փորձս որ կ'ընեմ Կարդալ աւելին
Սկսիմ քառանկիւն մը մրոտելով.
Գրչով շոյեմ ճերմակը թուղթին մինչեւ մելանս
յղանայ։
բառ մը
բառեր
Պարապութեան դէմ է փորձս որ կ'ընեմ Կարդալ աւելին