Վերստին դա՞րձ մը
Թէ
Դառնալ – նորէն
Դէպի անոր որ վայր մըն էր երէկ
Օդանաւէն դիտուած մանկութիւն մր լոկ
Որ լոյս ու ստուերի մէջ,
Տարուբեր կ՚ըլլար
Հեռու–հեռաւոր անծանօթ ու բիրտ
Արեւանման մոլորակի պէս Կարդալ աւելին
Թէ
Դառնալ – նորէն
Դէպի անոր որ վայր մըն էր երէկ
Օդանաւէն դիտուած մանկութիւն մր լոկ
Որ լոյս ու ստուերի մէջ,
Տարուբեր կ՚ըլլար
Հեռու–հեռաւոր անծանօթ ու բիրտ
Արեւանման մոլորակի պէս Կարդալ աւելին
Երթեւեկը կանգ առած է ափիդ մէջ,
երակներուդ, արիւնիդ,
մինչ աւերակ քաղաքի
յոգնութիւնը կը թանձրանայ
մատներուդ մէջ, ջիղերուդ,
կշտամբելով քեզմով քեզ:
Լճացումը կը յօրանջէ տանդ մէջ,
էութեանդ, հոգիիդ,
մինչ մոխրացած դէմքերու Կարդալ աւելին
երակներուդ, արիւնիդ,
մինչ աւերակ քաղաքի
յոգնութիւնը կը թանձրանայ
մատներուդ մէջ, ջիղերուդ,
կշտամբելով քեզմով քեզ:
Լճացումը կը յօրանջէ տանդ մէջ,
էութեանդ, հոգիիդ,
մինչ մոխրացած դէմքերու Կարդալ աւելին
Մենակեաց ու լուռ սուրբի մը նման
ձեռքերդ ծալած կուրծքիդ խաչաձեւ
եւ ականջներուդ թմբուկին վրայ
թնդանօթներու գոռոցը՝ իբրեւ
ալելուիա նոր՝
կը դիտես հեռուն,
գոյներէն անդին,
ուր հսկայ շէնքեր
հին խաւաքարտէ տուփի մը նման
ապակիի խշոցին հետ
Կարդալ աւելին
ձեռքերդ ծալած կուրծքիդ խաչաձեւ
եւ ականջներուդ թմբուկին վրայ
թնդանօթներու գոռոցը՝ իբրեւ
ալելուիա նոր՝
կը դիտես հեռուն,
գոյներէն անդին,
ուր հսկայ շէնքեր
հին խաւաքարտէ տուփի մը նման
ապակիի խշոցին հետ
Կարդալ աւելին
ԵՐԿՈՒՆՔԻ ՑԱՒԵՐ
I
Ժամանակներ անցաւոր
կը խլրտան տեսիլները մոխիրին
մահուան մոխրագոյն պաստառին վրայ
– Գիշե՞րն է այս սկիզբին Կարդալ աւելին
I
Ժամանակներ անցաւոր
կը խլրտան տեսիլները մոխիրին
մահուան մոխրագոյն պաստառին վրայ
– Գիշե՞րն է այս սկիզբին Կարդալ աւելին
Կու գաս դժուար՝ ինչպէս նշոյլը յոյսի։
Ով իմ ցնորք ապօրինի, գիտեմ... կու գաս
խշրտալէն ժամերու զսպանակին մէջ սառած
եւ քեզի հետ, ընծաներու մահաբեր նաւեր,
նաւե՜ր ատելութեան, նողկանքի։
Խաւար անհուն։ Մահուան բոցեր վհուկակերպ։ Ապականած
աւազներուն երազաբաշխ Կարդալ աւելին
Ով իմ ցնորք ապօրինի, գիտեմ... կու գաս
խշրտալէն ժամերու զսպանակին մէջ սառած
եւ քեզի հետ, ընծաներու մահաբեր նաւեր,
նաւե՜ր ատելութեան, նողկանքի։
Խաւար անհուն։ Մահուան բոցեր վհուկակերպ։ Ապականած
աւազներուն երազաբաշխ Կարդալ աւելին
Մամռակալած պատի պէս
Գանկս ամուր կը փակուի
Կատաղութեանս բոլոր շարժումներուն դէմ տկար…։
Գրակալիս մէջ յանկարծ
Կորիզային հիւլէները կը պայթին, Կարդալ աւելին
Գանկս ամուր կը փակուի
Կատաղութեանս բոլոր շարժումներուն դէմ տկար…։
Գրակալիս մէջ յանկարծ
Կորիզային հիւլէները կը պայթին, Կարդալ աւելին
Վաղուց արդէն բնակուած հմայական ցաւերով,
Կը շրջէի ես անդուլ դիւահարի մը հանգոյն,
Կը փնտռէի փրկարար բառս բարի,
Սակայն չէի յաջողեր ճշդել անունը անոր։
... Կարդալ աւելին
Կը շրջէի ես անդուլ դիւահարի մը հանգոյն,
Կը փնտռէի փրկարար բառս բարի,
Սակայն չէի յաջողեր ճշդել անունը անոր։
... Կարդալ աւելին
Զգայութեան մատները դողդոջ
Եղինջի նման դէմքիս կը հպին …։
Պահն է արարման,
Այլ սերմեր չկա՜ն.
Արգանդը սիրոյ, գուրգուրանքին հրակէզ
Զնտան է միայն,
Ուր արցունքով ոռոգուած Կարդալ աւելին
Եղինջի նման դէմքիս կը հպին …։
Պահն է արարման,
Այլ սերմեր չկա՜ն.
Արգանդը սիրոյ, գուրգուրանքին հրակէզ
Զնտան է միայն,
Ուր արցունքով ոռոգուած Կարդալ աւելին
Ես ապրեցայ օրեր գեհեն,
Տատանուելով իբրեւ նաւորդ,
Եւ մահուան չափ տխուր էի:
Գեղեցկութիւնն կը մահանար աստուածներու տաճարին մէջ,
Եւ մոմերը հրակարմիր, Աստուածամօր նկարին մօտ՝
Հառաչալիր թաց բիբերով կը տանջուէին՝
զիրար կրկնող ցաւերու պէս: Կարդալ աւելին
Տատանուելով իբրեւ նաւորդ,
Եւ մահուան չափ տխուր էի:
Գեղեցկութիւնն կը մահանար աստուածներու տաճարին մէջ,
Եւ մոմերը հրակարմիր, Աստուածամօր նկարին մօտ՝
Հառաչալիր թաց բիբերով կը տանջուէին՝
զիրար կրկնող ցաւերու պէս: Կարդալ աւելին
Առաւօտները հորիզոններէն անդին կը ննջեն,
Իսկ ցերեկները
Մեղկ, անհորիզոն պահեր կը գծեն՝
Փարելու համար
Մթութիւններու
Նախահորիզոն լլկիչ ժամերուն։
Ո՛չ մէկ խնկարկու թող ողջունէ Կարդալ աւելին
Իսկ ցերեկները
Մեղկ, անհորիզոն պահեր կը գծեն՝
Փարելու համար
Մթութիւններու
Նախահորիզոն լլկիչ ժամերուն։
Ո՛չ մէկ խնկարկու թող ողջունէ Կարդալ աւելին
Ծունկի եկուր
թող մարմինդ խոնարհի
թող մարմինդ հաւասարի այս հողին
թող մարմինդ իր հին կոչումը գտնէ
թող հիւլէներդ փխրին
թող մկաններդ պարպուին քինախնդիր պրկումէն
թող մատներդ պարուրէ անշարժութեան Կարդալ աւելին
թող մարմինդ խոնարհի
թող մարմինդ հաւասարի այս հողին
թող մարմինդ իր հին կոչումը գտնէ
թող հիւլէներդ փխրին
թող մկաններդ պարպուին քինախնդիր պրկումէն
թող մատներդ պարուրէ անշարժութեան Կարդալ աւելին
Երբ մարմինդ պոռթկայ
լռին
այս իրիկուն
ու կողերդ հրճուանքէն
արիւնոտին
քու խորերէդ երդնուս պիտի
թէ մատներդ գիտեն երգել Կարդալ աւելին
լռին
այս իրիկուն
ու կողերդ հրճուանքէն
արիւնոտին
քու խորերէդ երդնուս պիտի
թէ մատներդ գիտեն երգել Կարդալ աւելին
Ո՞ւր է երկրորդ ծաղիկը մեր տառապանքին,
բերկրանքն այն հոտեւան,
որ պիտի գար վայելչակերպ յայտնութեամբ,
իբրեւ կերպարն ու ոգին՝
երբեմնի մեր ցնորքներուն բնապաշտ.
եւ գոյակցէր խայտաբորբ մեր երգերուն՝
նորաբողբոջ իր շունչով,
ցօղաթուրմ իր արցունքով... Կարդալ աւելին
բերկրանքն այն հոտեւան,
որ պիտի գար վայելչակերպ յայտնութեամբ,
իբրեւ կերպարն ու ոգին՝
երբեմնի մեր ցնորքներուն բնապաշտ.
եւ գոյակցէր խայտաբորբ մեր երգերուն՝
նորաբողբոջ իր շունչով,
ցօղաթուրմ իր արցունքով... Կարդալ աւելին
Ես կ՚ուզէի,
որ դարերու անանցարգել ուղիով՝
վերապրէինք
նախաբնոյթ դրութեան մէջ ժամանակի,
ուր ամէն կեանք ոգեձուլուէր մեզի հետ՝
իր գոյութեան սկզբնական տարերքին
եւ էութեան նախաստեղծ։
Ես կ՚ուզէի, Կարդալ աւելին
որ դարերու անանցարգել ուղիով՝
վերապրէինք
նախաբնոյթ դրութեան մէջ ժամանակի,
ուր ամէն կեանք ոգեձուլուէր մեզի հետ՝
իր գոյութեան սկզբնական տարերքին
եւ էութեան նախաստեղծ։
Ես կ՚ուզէի, Կարդալ աւելին
Հայեացքդ
միակն է, որ կը խուսափի ինձմէ,
դրժելով խոստումը՝
զիս տանելու
մանուածապատ շաւիղներէն
խոհերուս,
ուր՝ մոռացման բնակիչները կ’ապրին
ու կը լսուի մինչեւ իսկ, Կարդալ աւելին
միակն է, որ կը խուսափի ինձմէ,
դրժելով խոստումը՝
զիս տանելու
մանուածապատ շաւիղներէն
խոհերուս,
ուր՝ մոռացման բնակիչները կ’ապրին
ու կը լսուի մինչեւ իսկ, Կարդալ աւելին
Ծոծրակդ ի վեր ձիւնաթո՛յր ուր կարապներ կ՚երազեն,
Պիտ՛ այս գիշեր չարչարեմ համբոյրներուս մեղեդին...
Ու շրթներուդ ընդմէջէն պիտի հոսին լայնօրէն,
Տագնապահար շշուկներն անտառներու կատարին...։
Կարդալ աւելին
Պիտ՛ այս գիշեր չարչարեմ համբոյրներուս մեղեդին...
Ու շրթներուդ ընդմէջէն պիտի հոսին լայնօրէն,
Տագնապահար շշուկներն անտառներու կատարին...։
Կարդալ աւելին
Մաքուր, յստակ աչքերով,
Ըլլալ տղա՛յ մը բարի,
Ունենալ սէր ու գորով՝
Հանդէպ հանո՜ւր աշխարհի...
Ամպերուն հետ սպիտակ,
Որ քաղցրօրէն, տես, կ՚անցնին,
Կեանքիդ ափէն աւերակ,
Ըլլալ ընկե՛ր մտերիմ։ Կարդալ աւելին
Ըլլալ տղա՛յ մը բարի,
Ունենալ սէր ու գորով՝
Հանդէպ հանո՜ւր աշխարհի...
Ամպերուն հետ սպիտակ,
Որ քաղցրօրէն, տես, կ՚անցնին,
Կեանքիդ ափէն աւերակ,
Ըլլալ ընկե՛ր մտերիմ։ Կարդալ աւելին
Մարդ էակ մը՝ հոս
Հոս մարդ էակ կայ
ու ապա կ՚անհետանայ
հովու մէջ
որ կը չքանայ
դէպի ներս
եւ կը հանդիպի ժայռի շարժումներուն
եւ կը դառնայ իմաստ Կարդալ աւելին
Հոս մարդ էակ կայ
ու ապա կ՚անհետանայ
հովու մէջ
որ կը չքանայ
դէպի ներս
եւ կը հանդիպի ժայռի շարժումներուն
եւ կը դառնայ իմաստ Կարդալ աւելին
ԱՆՏՐԷ Կլիւքսմանն (André Glucksmann 1937 – 2015) իր Պատերազմի Խօսոյթը (Le Discours de la guerre, Paris, Le Livre de Poche, 1985) գործի ներածականին մէջ կը նկարագրէ Ժան Փօլ Սարթրի (Jean Paul Sartre) հակազդեցութիւնը երբ թերթին մէջ կը կարդայ Հիրոշիմայի վրայ 6 օգոստոս 1945ին արձակուած կորիզային ռումբին Կարդալ աւելին
Մի՛ մարէք լոյսերը անկարելիին
* * * Եւ մեր միջեւ սեւ խոռոչ մը
որ ինքզինք կը ձեւէ
Կը տեղաւորուի
Հմայիչ վախազդու եւ անյատակ
Անհող տարածք մշակումի
Պեղելու ինչ կրնայ ըլլալ
Մեզմէ անկախ
Մեր միջեւ Կարդալ աւելին
* * * Եւ մեր միջեւ սեւ խոռոչ մը
որ ինքզինք կը ձեւէ
Կը տեղաւորուի
Հմայիչ վախազդու եւ անյատակ
Անհող տարածք մշակումի
Պեղելու ինչ կրնայ ըլլալ
Մեզմէ անկախ
Մեր միջեւ Կարդալ աւելին