Վէպը, որուն կ՚ուզեմ անդրադառնալ, ունի դերասան, զաւեշտագիր լրագրող-հեղինակ մը՝ Երուանդ Թօլայեան, աւելի ծանօթ անունով՝ Կավռօշ։ Հայրը՝ Յովհաննէս Թօլայեան, շրջանի յայտնի հրատարակիչներէն ու խմբագիրներէն մէկն էր եւ որդին՝ Կարդալ աւելին
ԳԱՐՆԱՆԱՏԵՆՉ
թող ականջներդ լսեն վերջին շաչող մրրիկէն
քու ճանկերովդ խլուած
վերջին խռպոտ մեղեդին
որուն
Կարդալ աւելին
թող ականջներդ լսեն վերջին շաչող մրրիկէն
քու ճանկերովդ խլուած
վերջին խռպոտ մեղեդին
որուն
Կարդալ աւելին
Երեւի կենսափորձ, կուտակումների ու համարձակութեան ամենատարբեր չափումներով ու խորխորատներով անցնելու պարտադիր պայմանը պիտի բաւարարել Յակոբ Օշականի գրական աշխարհին ձեռք տալու իրաւունքի համար: Պարտադրանքը գալիս է հենց հեղինակի սահմանած «կանգուն»ներից:
2011ից ի վեր Խաչատուր Աբովեանի... Կարդալ աւելին
2011ից ի վեր Խաչատուր Աբովեանի... Կարդալ աւելին
1980ի սկիզբներուն, երբ չորրորդ անգամ ըլլալով համալսարան կը վերադառնայի ենթա-աւարտական ուսումս ամբողջացնելու, լրագրութեան ուսանող էի եւ մտադիր էի երաժշտական լրագրութեան... Կարդալ աւելին
Դուն միշտ կենդանի
քերթուածն ես, սէր,
զոր կը շօշափեմ
եւ խոր կը շնչեմ:
Բայց մեծ պատկերդ
ներաշխարհիս մէջ
լուռ կը կտրատուի,
ժամանակին հետ կարծես կ'աղօտի, Կարդալ աւելին
քերթուածն ես, սէր,
զոր կը շօշափեմ
եւ խոր կը շնչեմ:
Բայց մեծ պատկերդ
ներաշխարհիս մէջ
լուռ կը կտրատուի,
ժամանակին հետ կարծես կ'աղօտի, Կարդալ աւելին
Մեծավաստակ գրական քննադատ, բանասէր ու հանրային գործիչ Նիկոլ Աղբալեանի (1875-1947) կեանքի վերջին քառորդ դարը բնորոշելով, Գառնիկ Բանեան՝ անոր մահուան առիթով շարադրած կեանքի ու գործի ուրուագիծին մէջ կը հաստատէր, թէ «Սփիւռքի մէջ Ն. Աղբալեանի մտաւորական կեանքը կը հոսի՝ գրական ստեղծագործութեամբ, հանրային եւ մանկավարժական գործունէութեամբ»։ Կարդալ աւելին
1980ի սկիզբներուն, երբ չորրորդ անգամ ըլլալով համալսարան կը վերադառնայի ենթա-աւարտական ուսումս ամբողջացնելու, լրագրութեան ուսանող էի եւ մտադիր էի երաժշտական լրագրութեան... Կարդալ աւելին
* * *
աշնանային ծառին
վերջին տերեւին նման
կառչած ճիւղին
կ’երերաս աջ ու ձախ
չես ուզեր քակուիլ
մինչեւ վստահ ըլլաս
Կարդալ աւելին
աշնանային ծառին
վերջին տերեւին նման
կառչած ճիւղին
կ’երերաս աջ ու ձախ
չես ուզեր քակուիլ
մինչեւ վստահ ըլլաս
Կարդալ աւելին
ԱՆՍԱՀՄԱՆԵԼԻ
Մայրն ամենաթանկը տուեց հայրենիքին
եւ շուարած նայեց գորշ, խամրող երկնքին,
յետոյ հպարտ քայլեց
երկրի փողոցներով:
Հայրը վիշտը բռունցք դարձրեց,
մարդկանց ժպտաց,
Աստծոյ առաջ լաց եղաւ, Կարդալ աւելին
Մայրն ամենաթանկը տուեց հայրենիքին
եւ շուարած նայեց գորշ, խամրող երկնքին,
յետոյ հպարտ քայլեց
երկրի փողոցներով:
Հայրը վիշտը բռունցք դարձրեց,
մարդկանց ժպտաց,
Աստծոյ առաջ լաց եղաւ, Կարդալ աւելին
ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՅ ԿՐԹԱԿԱՆ ԵՒ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆԻՑ ՄԱՇՏՈՑԵԱՆ ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԻ ՍՏԱՑԱԾ ՁԵՌԱԳՐԵՐ*
ՏԷՐ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ ԳԷՈՐԳ
Այսչափ ճոխ նուէր՝ ձեռագրերի մեծ քանակի նուիրատւութիւն սրանից առաջ ստացել ենք տասնհինգ տարի առաջ՝ 2003 թ., երբ Նոր Ջուղայեցի բանասէր Լեւոն Մինասեանն իր կեանքի ընթացքում հաւաքած ձեռագրական նիւթերը՝ մօտ 50 միաւոր նուիրեց... Կարդալ աւելին
Երուանդ Օտեանի Ապտիւլ Համիտ եւ Շէրլօք Հոլմս վէպն ու վերջինիս թարգմանութիւնները հայ վիպագրութեան պատմութեան մէջ թերեւս ներկայացնեն եզակի օրինակ մը՝ կայսրութեան սահմաններէն ներս յոգնալեզուութեան ու բազմամշակութայնութեան փորձընկալումէն, որուն կ’անդրադառնայ այս յօդուածը՝ հպելով... Կարդալ աւելին
1906-ի նոյեմբերին Զապէլ Եսայեան կը ձեռնարկէ Փարիզ-Գահիրէ երկար ու արկածալից ճամբորդութեան մը, պայուսակին մէջ՝ անտիպ վէպի մը ձեռագիրը։ Պիտի հանդիպի դեռ նոր կազմուող Բարեգործական Միութեան անդամներուն, մանաւանդ Պօղոս Նուպար փաշային, գրական թերթի մը հրատարակութեան համար։ Այդ ծրագիրը չ'իրականանար։ 1907-ի փետրուարին Եսայեան կը վերադառնայ Փարիզ, սակայն ոչ... Կարդալ աւելին
Ամէն ինչ փորձած էի արդէն… կենալէն զատ։
Ււրաքանչիւր շունչիս հետ, կը մօտենայի մահուան լոյսին։ Ուրեմն, դադրեցայ շնչելէ, որպէսզի հեռանամ մահէն։ Աչքս ալ գոցեցի, որպէսզի չկուրնամ անոր լոյսէն։ Ի վերջոյ ամէն լոյս նոյն նպատակով պիտի չայցելէ, ինչպէս այդ խումբ մը մարդոց, որոնց շունչը նման է մահուան շունչին։
Կարծես ամենէն առաջին անցքը դէպի մարմինս եղած ըլլար այն ասեղը որ կը դադրեցնէր մարդը... Կարդալ աւելին
Ււրաքանչիւր շունչիս հետ, կը մօտենայի մահուան լոյսին։ Ուրեմն, դադրեցայ շնչելէ, որպէսզի հեռանամ մահէն։ Աչքս ալ գոցեցի, որպէսզի չկուրնամ անոր լոյսէն։ Ի վերջոյ ամէն լոյս նոյն նպատակով պիտի չայցելէ, ինչպէս այդ խումբ մը մարդոց, որոնց շունչը նման է մահուան շունչին։
Կարծես ամենէն առաջին անցքը դէպի մարմինս եղած ըլլար այն ասեղը որ կը դադրեցնէր մարդը... Կարդալ աւելին
ԵՐՐՈՐԴ ԱՍՏՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ
Աստուածները մարդիկ են,
որ ապրում են տարբեր մոլորակներում
եւ մեզ պէս փնտռում են հաւատ
առ մարդ:
Սովորական մարդիկ յիշում են սովորական
աստուածներին,
սովորական մարդիկ` ամէնօրեայ իրենց Կարդալ աւելին
Աստուածները մարդիկ են,
որ ապրում են տարբեր մոլորակներում
եւ մեզ պէս փնտռում են հաւատ
առ մարդ:
Սովորական մարդիկ յիշում են սովորական
աստուածներին,
սովորական մարդիկ` ամէնօրեայ իրենց Կարդալ աւելին
* * *
Հողն արթնացաւ
Երկնքի լացից
Գիշերը չքնեց մեզ հետ
Ճանապարհը մենակ մնալու ժամանակն է,
Ժպիտը՝ համբոյրից փախչելու
Պատերազմը՝ կարօտին ենթարկուելու
եւ ցաւի դէմ ծնկելու ժամանակ է Կարդալ աւելին
Հողն արթնացաւ
Երկնքի լացից
Գիշերը չքնեց մեզ հետ
Ճանապարհը մենակ մնալու ժամանակն է,
Ժպիտը՝ համբոյրից փախչելու
Պատերազմը՝ կարօտին ենթարկուելու
եւ ցաւի դէմ ծնկելու ժամանակ է Կարդալ աւելին
Գիշերը ոչ սովորական անցաւ։ Աչքերս գիշերուայ շարունակութիւն ընտրեցին հիւրասենեակը, որտեղ հեռուստացոյցը յոգնել էր իր ամէնօրեայ չարաճճիութիւններից ու յանդգնում էր ընկերանալ մէկի հետ։ Ես շփոթուած դուրս եմ գալիս այդտեղից, մտնում իմ սենեակ, փակում դուռն ու հեռանում փոշուց, որովհետեւ ալերգիա ունեմ նման փոշիներից։ Դա սովորական չէ։
Այդ փոշու մէջ անընդհատ լոյսեր են վառւում... Կարդալ աւելին
Այդ փոշու մէջ անընդհատ լոյսեր են վառւում... Կարդալ աւելին
ԽԵՂԴՈՒԱԾ ՁԿՆԵՐ
Երէկ ես քոնն էի
այսօր մաղուող աւազ
ու ծերացող մաշկիդ վրայով թափւում եմ ցած
օրը կէսօր կը լինի
ջուրը ծանր դեղնամազ քամին երգիս ձայնն ինձ կը բերի Կարդալ աւելին
Երէկ ես քոնն էի
այսօր մաղուող աւազ
ու ծերացող մաշկիդ վրայով թափւում եմ ցած
օրը կէսօր կը լինի
ջուրը ծանր դեղնամազ քամին երգիս ձայնն ինձ կը բերի Կարդալ աւելին
Այս տողերը կը գրեմ, քառասնամեակ մը ետք այն օրէն, երբ մեր գրասենեակին մէջ յայտնուեցաւ Իզապէլը։ Ան ներս մտաւ ցնցիչ հրաշքի մը պէս եւ ամենէն սխալ վայրկեանին։ Կ՚աշխատէինք շինարարական մեծ ծրագրի մը վրայ, որ պիտի «յեղափոխէր Հիւսիսային Ափրիկէի երկիրներէն մէկուն կեանքը» եւ որուն ծրագրաւորման բարդ մեքենան զետեղուած էր հոս՝ Ամերիկայի... Կարդալ աւելին
«Արաս» հրատարակչատունը հրատարակեց Երուանդ Թօլայեանի (1883-1940?), որ նշանաւոր է իր Կավռօշ գրական կեղծանունով, կոթողային յուշագրութիւնը՝ Կավռօշ-նամէն, որ ցարդ անտիպ մնացած, կը սպասէր իր հրատարակչին։ Հայր եւ որդի Հենրիկ եւ Արծուի Բախչինեաններու աշխատասիրութեամբ լոյս տեսած հատորը... Կարդալ աւելին