1964 թուականին Վահրամ Փափազեան (Պոլիս, 1888-1968, Երեւան) Երեւանէն երկտող մը կը յղէ Մուհսին էրթուղրուլին (Պոլիս, 1892-1979, Իզմիր)։ Յայտնի չէ, արդեօք հասցէատիրոջ ձեռքն անցա՞ւ ֆրանսերէնով գրուած այդ նամակը, ուր դերասանապետը փափաք կը յայտնէր անգամ մը եւս բեմ բարձրանալ Պոլսոյ կամ... Կարդալ աւելին
Ինչպէս ակնարկուեց, իմ պապ Ժորեսը որդուն իր հօր պատուին դրել էր Սամուէլ, չնայած որ իր եղբայրն արդէն ունէր Սամուէլ անունով տղայ։
«Թող սիրտը կրկնակի փառաւորուի»,— ասել է պապս։
Մէկ տարի չանցած՝ պապս ու տատս էլի զաւակ են ունեցել այս անգամ՝ աղջիկ, չնայած, աւելորդ է ասելը... Կարդալ աւելին
«Թող սիրտը կրկնակի փառաւորուի»,— ասել է պապս։
Մէկ տարի չանցած՝ պապս ու տատս էլի զաւակ են ունեցել այս անգամ՝ աղջիկ, չնայած, աւելորդ է ասելը... Կարդալ աւելին
Նախ զգաց շամփուի՝ անիսոն յիշեցնող միջինարեւելեան բոյր մը, եւ ապա անդրադարձաւ, աչքերը բանալով, որ պատուհանէն թափանցող լոյսը կը տարբերէր անձնակազմի գործածած պանդոկին սենեակի լոյսէն։ Առաւօտեան արեւը կը կաթկթէր բարակ գիծով առաստաղէն դէպի գետին, ուր վարագոյրները, հակառակ իրենց փարթամութեան, չէին հասներ ծածկելու կարպետը։ Կարդալ աւելին
Իր Կեանքի ուղիներով շարքի երկրորդ հատորին մէջ, Սիմոն Վրացեան, այլ բաներու կարգին, կը նկարագրէ «Պսակ» ժողովածուի հրատարակութիւնը։
1910-ի սկիզբները Փեթերսպուրկի դաշնակցական ուսանողութիւնը Եղիշէ Թոփչեանի յիշատակին կը կազմակերպէ գաղտնի սգահանդէս մը, նախագահութեամբ Խաչիկ Կարճիկեանի։ Սգահանդէսի աւարտին... Կարդալ աւելին
1910-ի սկիզբները Փեթերսպուրկի դաշնակցական ուսանողութիւնը Եղիշէ Թոփչեանի յիշատակին կը կազմակերպէ գաղտնի սգահանդէս մը, նախագահութեամբ Խաչիկ Կարճիկեանի։ Սգահանդէսի աւարտին... Կարդալ աւելին
Ծրագրին մասին
«Արմինէ, քոյրս»ի նիւթը կը յղուի Ի. դարու սկիզբը Անատոլուի մէջ հայ ժողովուրդի պատմութեան եւ անոր ծրագրուած ոչնչացումին։ Ան «Եւրոպայի լռութեան» խնդիրը կը յարուցանէ միաժամանակ անդրադառնալով վկայ ըլլալու եւ վկայութիւն մը ժառանգելու գործողութիւններուն։
Ծրագիրը իրագործուած է արուեստի եւ պրպտումի աշխատանքներու ընդմէջէն, ընդ որում հայկական պատմութեան եւ երաժշտական Կարդալ աւելին
«Արմինէ, քոյրս»ի նիւթը կը յղուի Ի. դարու սկիզբը Անատոլուի մէջ հայ ժողովուրդի պատմութեան եւ անոր ծրագրուած ոչնչացումին։ Ան «Եւրոպայի լռութեան» խնդիրը կը յարուցանէ միաժամանակ անդրադառնալով վկայ ըլլալու եւ վկայութիւն մը ժառանգելու գործողութիւններուն։
Ծրագիրը իրագործուած է արուեստի եւ պրպտումի աշխատանքներու ընդմէջէն, ընդ որում հայկական պատմութեան եւ երաժշտական Կարդալ աւելին
Ե.
Տուրեանի հետեւելով, նախարարները իրենց դաւադրութեան աշխատանքը կը մշակէին խիստ գաղտնի պայմաններու մէջ։ Դաւաճանութեան հետքերը ծածկելու համար, Տուրեան սկսած էր նոյնիսկ կեղծ ժողովներ գումարել «էշ նահատակներով»:
Տուրեան հետեւեալ ձեւով կը գործէր. իր... Կարդալ աւելին
Տուրեանի հետեւելով, նախարարները իրենց դաւադրութեան աշխատանքը կը մշակէին խիստ գաղտնի պայմաններու մէջ։ Դաւաճանութեան հետքերը ծածկելու համար, Տուրեան սկսած էր նոյնիսկ կեղծ ժողովներ գումարել «էշ նահատակներով»:
Տուրեան հետեւեալ ձեւով կը գործէր. իր... Կարդալ աւելին
Անթալիա
2011 թուականի առաջին կիսուն, Հայաստանէն Թուրքիա այցելած 25,295 զբօսաշրջիկներէն մէկն ալ ինք եղաւ: Դժբախտաբար, 2010ին պիզնեսը թոյլ չէր տուած, որ բարեկամներու եւ թուրիստական գրասենեակներու կողմէ գովաբանուող արձակուրդներու փաթեթը ձեռք ձգէր իր 23,423 հայրենակիցներուն նման: Սակայն յաջորդ... Կարդալ աւելին
2011 թուականի առաջին կիսուն, Հայաստանէն Թուրքիա այցելած 25,295 զբօսաշրջիկներէն մէկն ալ ինք եղաւ: Դժբախտաբար, 2010ին պիզնեսը թոյլ չէր տուած, որ բարեկամներու եւ թուրիստական գրասենեակներու կողմէ գովաբանուող արձակուրդներու փաթեթը ձեռք ձգէր իր 23,423 հայրենակիցներուն նման: Սակայն յաջորդ... Կարդալ աւելին
Վեհանոյշ Թեքեանի Աղօթքներ ուռկանի մէջ բանաստեղծութեան հատորը մեզ անմիջապէս կարգ մը մտածումներու կամ հաստատումներու կը մղէ:
Առաջին՝ որոշ տարիներու լռութենէ ետք գրողին վերադարձն է բանաստեղծութեան: Իր Սնունդն ու անդունդը 2000 թուականին լոյս տեսած էր Նիւ Ճըրզի, իսկ նոյն տարին Հայաստան լոյս տեսած Հրագիրը ծաղկաքաղ մըն էր... Կարդալ աւելին
Առաջին՝ որոշ տարիներու լռութենէ ետք գրողին վերադարձն է բանաստեղծութեան: Իր Սնունդն ու անդունդը 2000 թուականին լոյս տեսած էր Նիւ Ճըրզի, իսկ նոյն տարին Հայաստան լոյս տեսած Հրագիրը ծաղկաքաղ մըն էր... Կարդալ աւելին
Ընդարձակ ննջասենեակին մէջ Յակոբ անկողնին մէջ երկնցած եւ գլուխը բարձին, աչքերը ծուլօրէն կը պտտցնէր արեւի ճառագայթներուն վրայ որ փետրուարի վերջին օրերուն անակնկալ եւ կանխահաս գարունի մը շնորհը կ՚ընէր: Ապաքինման երկար օրեր կ՚անցընէր այսպէս, ծանր հիւանդութենէ մը ետքը զոր, ցրտառութիւն մը միացած հոգեկան մեծ տագնապներու, պատճառած էին իրեն: Իր տենդերէ եւ ջղային Կարդալ աւելին
Ինչպէ՞ս գտնել կորսուող Պէյրութի հետքերը, երբ ինչ որ ծանօթ ու հարազատ է քեզի՝ մտքիդ մէջ ներկայ է միշտ, զայն բաղդատել այլ ժամանակներու հետ, երբ քաղաքը քու դիմացդ կը քանդուէր ու կը կառուցուէր, աւելի ուշ, երբ կ՚այցելէիր այնտեղ, կը փորձէիր հասկնալ՝ թէ ի՞նչ կորսուած էր, թէ ինչ էր փոխուեր, մանաւանդ որ շատ մը վայրեր սերտօրէն առնչուած էին կեանքիդ առաջին տասնամեակներուն... Կարդալ աւելին
«Բագին»ի Սեպտեմբեր 2016 թիւով կը ներկայացնենք գանատաբնակ նկարիչ-քանդակագործ Կարէն Պետրոսեանի «Պատերազմ եւ խաղաղութիւն» ցուցահանդէսի գործերէն օրինակներ, ինչպէս նաեւ այս ցուցահանդէսին առիթով գրուած գանատացի արուեստաբան էրիք Տեւլինի վերլուծումը։ Այս ուշագրաւ ցուցահանդէսի բացումը տեղի ունեցաւ Երեւանի ժամանակակից արուեստի թանգարանին մէջ 2015-ին, ապա՝ ցուցահանդէսը փոխադրուեցաւ... Կարդալ աւելին
... Ուղղաձիգ ասեղներու քաղաք՝
Նիւ Եորք, եկեղեցի պանդոկներու,
լողաւազաններու,
տուրմի խանութներու։
Իր շօշափուկներն
արձակող կղզի,
մթին արգանդ՝
գայլի երախի նման,
շէնքերը մինչեւ վերջը տանիքներուն... Կարդալ աւելին
Նիւ Եորք, եկեղեցի պանդոկներու,
լողաւազաններու,
տուրմի խանութներու։
Իր շօշափուկներն
արձակող կղզի,
մթին արգանդ՝
գայլի երախի նման,
շէնքերը մինչեւ վերջը տանիքներուն... Կարդալ աւելին
Կ’ըսէ՝ մտքերս կը ցաւին։
Կ’ըսեմ՝ մտքերը ի՞նչպէս կրնան ցաւիլ։
Կ’ըսէ՝ անանկ զգացում մըն է, կը մտածես ու միայն ցաւ կը զգաս, կարծես ներսէն կը մխաս, եւ աշխարհը գլխուդ հիմա կը փլչի եւ ամէն բան անիմաստ է․․․։
Երբեմն չեմ գիտեր՝ հոգեբո՞յժ կանչեմ, թէ՞ նուազ տպաւորապաշտ ընկերուհի մը գտնեմ։ Յետոյ կ’անդրադառնամ որ հոգեբոյժ մը... Կարդալ աւելին
Կ’ըսեմ՝ մտքերը ի՞նչպէս կրնան ցաւիլ։
Կ’ըսէ՝ անանկ զգացում մըն է, կը մտածես ու միայն ցաւ կը զգաս, կարծես ներսէն կը մխաս, եւ աշխարհը գլխուդ հիմա կը փլչի եւ ամէն բան անիմաստ է․․․։
Երբեմն չեմ գիտեր՝ հոգեբո՞յժ կանչեմ, թէ՞ նուազ տպաւորապաշտ ընկերուհի մը գտնեմ։ Յետոյ կ’անդրադառնամ որ հոգեբոյժ մը... Կարդալ աւելին
Ծնած է 1991-ին, Երեւան։
2007-2011. Երեւանի Գեղարուեստի պետական ակադեմիա, գեղանկարչութեան բաժանմունք։
2011-2013. Երեւանի Գեղարուեստի պետական ակադեմիա, մագիստրատուրա։
2012. «Cité des Art», Փարիզ, Ֆրանսա։
2016. Արուեստի միջազգային ֆորում «Ձմեռային անքնութիւն» Արթ-Հոլտինկ «Ռախմանինով», Փեթերսպուրկ, Ռուսիա։
Մրցանակներ
2016. Հայաստանի Հանրապետութեան Կարդալ աւելին
2007-2011. Երեւանի Գեղարուեստի պետական ակադեմիա, գեղանկարչութեան բաժանմունք։
2011-2013. Երեւանի Գեղարուեստի պետական ակադեմիա, մագիստրատուրա։
2012. «Cité des Art», Փարիզ, Ֆրանսա։
2016. Արուեստի միջազգային ֆորում «Ձմեռային անքնութիւն» Արթ-Հոլտինկ «Ռախմանինով», Փեթերսպուրկ, Ռուսիա։
Մրցանակներ
2016. Հայաստանի Հանրապետութեան Կարդալ աւելին
Նմանաձայնութիւնը (բաղաձայնոյթ եւ առձայնոյթ հայ բանաստեղծութեան ամենահին եւ տարածուած արտայայտչական միջոցներից է, որը լեզուին յատուկ երաժշտականութիւն եւ ռիթմ է հաղորդում, ստեղծում երկի ընկալման համապատասխան տրամադրութիւն: Մ. Աբեղեանը, խօսելով Գր. Նարեկացու ստեղծագործութիւններում այս միջոցի... Կարդալ աւելին
Վեհանոյշ Թեքեան ձեզմէ շատերուն հաւանաբար ծանօթ է իբրեւ բանաստեղծուհի։ Առաջին երկու հրատարակած հատորները՝ 1969ին Կապոյտ Ապրիլ եւ 1974ին Ոստրէ, բանաստեղծական հատորներ են։ Սակայն, ասոնցմէ ճիշտ ետք՝ 1977ին, արդէն կը հրատարակէ Ճեղքուած մանրանկար կոչուող երրորդ հատորը, որ կը խմբէ լիբանանեան պատերազմի առաջին տարիներու... Կարդալ աւելին
Լեհաստանի Վրոցլաւ քաղաքին մէջ հաստատուած “Զառ” թատերախումբը 2013-էն սկսեալ Եւրոպայի եւ Ամերիկայի զանազան քաղաքներու մէջ ներկայացուց «Արմինէ, քոյրս» վերնագրուած թատրերգութիւնը։ Վրոցլաւէն եւ Վարշավայէն ետք՝ Լոնտոն, Օսլո, Սան Ֆրանսիսքօ, Հռոմ, Սչեչին, Փարիզ, Սիպիու (Ռումանիա), Թեսալոնիքի, Ֆլորանս, Մատրիտ, եւ վերջերս՝ Լիզպոն առիթը ունեցան հիւրասիրելու... Կարդալ աւելին
Լուսամուտս բացւում է աշխարհի բանաստեղծութեան վրայ:
Ամէն, ամէն ինչում քո ներկայութիւնն է:
Պաստառներով տան, կղմինդրների, դողէրոցք-ծառի,
Լուացքն անձրեւից փախցնող կնոջ մէջ քո ներկայութիւնն է...
Կարդալ աւելին
Ամէն, ամէն ինչում քո ներկայութիւնն է:
Պաստառներով տան, կղմինդրների, դողէրոցք-ծառի,
Լուացքն անձրեւից փախցնող կնոջ մէջ քո ներկայութիւնն է...
Կարդալ աւելին
2010-ին գրեցի Գրիգոր Պըլտեանի վիպաշարին (աւելի ճիշդ՝ վիպաշարի առաջին հինգ հատորներուն) մասին «Քայքայումի ժամանակը» վերնագրուած աշխատասիրութիւն մը, որ լոյս պիտի տեսնէ Պատկեր, պատում, պատմութիւն շարքիս 2-րդ հատորին մէջ (Ակտուալ Արուեստ, Երեւան, 2016)։ Այդ աշխատասիրութեան վերջին բաժինն է, որ կը ներկայացնեմ հոս։ Նկատի կ՚առնէ վիպաշարին երկրորդ միաւորը եւ... Կարդալ աւելին
Ինձ ծածկում եմ
տաք հայեացքիդ
յուշով,
որ մի պահ
նիրհեմ
ու անջատուեմ
ցաւից։
Չի ստացւում։
Գիշերուայ մէջ Կարդալ աւելին
տաք հայեացքիդ
յուշով,
որ մի պահ
նիրհեմ
ու անջատուեմ
ցաւից։
Չի ստացւում։
Գիշերուայ մէջ Կարդալ աւելին
Պատումը
Վայրկեանները ուժով կը հարուածեն։
Վայրկեաններ,
եւ իրենց վաղանցիկ երջանկութիւնը, ցաւը,
վաղանցիկ ուրախութիւնը, մինակութիւնը։
Անկումէն ետք լռութիւնն է
որ կը փորձէ զսպել։
Անկումէն ետք կայ վայրկեանը առանց... Կարդալ աւելին
Վայրկեանները ուժով կը հարուածեն։
Վայրկեաններ,
եւ իրենց վաղանցիկ երջանկութիւնը, ցաւը,
վաղանցիկ ուրախութիւնը, մինակութիւնը։
Անկումէն ետք լռութիւնն է
որ կը փորձէ զսպել։
Անկումէն ետք կայ վայրկեանը առանց... Կարդալ աւելին